Wat mag je allemaal openbaar delen, bijvoorbeeld op social media? DM’s, Whatsapp gesprekken, telefoongesprekken, gesprekken die naast je op het terras worden gevoerd, mag je dit met anderen delen?
DM’s zijn privé
Een DM of WhatsApp gesprek voer je privé. Zo’n privégesprek mag je zelf wel bewaren of opnemen. Dat is niet strafbaar en zolang je het alleen zelf bewaart en niet deelt, valt het onder privégebruik en is het ook geen verwerking waar de AVG op van toepassing is.
Maar juist omdat het privé is, betekent dit dat delen van zo’n gesprek juist niet zomaar mag. Ook het gesprek zelf kan namelijk een persoonsgegeven zijn. Dat is namelijk alle informatie dat direct of indirect tot een persoon te herleiden is. Je zou daarmee dus persoonsgegevens openbaar kunnen maken.
Dat het privé is, betekent dus dat je bij het delen van een DM of ander privégesprek rekening moet houden met een aantal wetten en rechten, zoals de AVG.
Schending eer en goede naam
Zelfs als je van de AVG persoonsgegevens mag delen, moet je er rekening mee houden dat je niet iemands eer en goede naam mag schenden. Dat is een grondrecht. Deze moet uiteraard wel afgewogen worden tegen het recht op vrijheid van meningsuiting, een ander grondrecht. De een is niet per definitie belangrijker dan de ander. Per geval moet je daarom bepalen of het wel zou mogen en of je niet te ver gaat.
Een bord langs de weg, waarop stond dat opdrachtgevers oplichters waren, mocht bijvoorbeeld niet, omdat daarmee de eer en goede naam geschonden werd.
Smaad
Ga je te ver met het delen en doe je het expres om iemands eer en goede naam aan te tasten, dan is het zelfs strafbaar als smaad of smaadschrift. Dan mag het namelijk best gaan om iets dat waar is. Je mag dat alleen niet delen met het doel daar een grotere groep mensen mee te bereiken en iemands eer en goede naam aan te tasten.
Zonder naam en foto delen
Een goede oplossing is vaak om wat je in een DM ontvangen hebt, zonder naam en foto te delen. Je verwerkt en deelt dan minder persoonsgegevens. Dat scheelt al.
Niet iedereen vindt dat een voldoende oplossing bij ongevraagde DM’s die als onprettig worden ervaren. “Zonder naam en foto delen is voor zulke types alleen maar nóg meer de kick.” Dat dit mogelijk zo is, betekent nog niet dat je het mét gegevens mag delen.
Let daarbij wel op dat ook zonder naam en foto, een DM alsnog een persoonsgegeven kan zijn. En dus ook dat het informatie kan zijn waarmee een persoon alsnog te achterhalen is. Doxing ligt dan op de loer.
Doxing
Daarnaast wordt doxing mogelijk strafbaar. Dat is het openbaar maken van persoonsgegevens, als je daarmee het doel hebt om vrees aan te (laten) jagen, ernstige overlast te (laten) veroorzaken of ernstig te (laten) hinderen in de uitoefening van diens ambt of beroep.
Als je dus een DM openbaar maakt, omdat ‘namen en shamen beter werkt dan naar de politie gaan’ of omdat mensen moeten leren ‘dat acties gevolgen hebben’, hoef je nog niet op te roepen tot geweld, maar als je dit doet met als doel om iemand vrees aan te (laten) jagen, kan dit in de toekomst toch strafbaar worden.
Overigens zou het delen van de gegevens en daarbij oproepen tot een strafbaar feit, natuurlijk nu al strafbaar zijn.
Auteursrecht
Op tekst kan auteursrecht rusten. Ook op korte teksten in een DM, Whatsapp of bijvoorbeeld een tweet. Het gaat er uiteindelijk alleen maar om dat het stukje tekst creatief genoeg is. Dan is het een auteursrechtelijk werk. Alleen wanneer het te banaal en triviaal is, te gewoontjes, dan rust er geen auteursrecht op.
Het delen van een DM of WhatsApp, kan dus een inbreuk op auteursrecht zijn. Omdat het nog niet rechtmatig openbaar gemaakt is, kan citeren ook niet en kun je ook geen gebruik maken van een andere uitzondering op het auteursrecht.
Journalistiek
In het kader van journalistiek mag er net wat meer dan in andere situaties. Het is bijvoorbeeld een van de weinige reden om toch een privégesprek (deels) openbaar te mogen maken. Is nog steeds wel die belangenafweging nodig, waar ik het al over had in het kader van privacy.
In de Auteurswet is geen uitzondering opgenomen waardoor journalisten gemakkelijker werken kunnen delen die nog niet openbaar zijn gemaakt.
“Als iemand in mijn DM komt, dan is het toch van mij?”
Nope. DM’s die jij ontvangt zijn niet van jou. Dat betekent dus dat je er ook niet zomaar alles mee mag doen.
Je mag het dus opslaan, in alle gevallen.
Je mag het niet zomaar delen. Daarbij moet je rekening houden met privacy en auteursrechten. De belangenafweging is daarbij het belangrijkste.
Dat je een DM ongevraagd ontvangt of dat je aankondigt openbaar te zullen maken, doet daar ook niets aan af.
Mag je DM’s nu openbaar delen?
Mag je DM’s nou delen op social media, zoals Twitter, Instagram of in een video op YouTube?
Let altijd op de privacy. Heb je een grondslag en doel om persoonsgegevens te mogen delen? Of zou je bijvoorbeeld ook een DM zonder naam kunnen delen? Of kun je wellicht wel vertellen over de DM’s, zonder daarmee inbreuk te maken op het auteursrecht en zonder persoonsgegevens te delen?
Ten behoeve van de journalistiek mag er dus wat meer. Dan moet de specifieke uiting wel als journalistiek aangemerkt kunnen worden natuurlijk. Een uiting van een journalist op sociale media, is nog geen journalistieke uiting. Anderzijds kan bijvoorbeeld een artikel op een website van een niet-journalist juist wel als journalistiek worden gezien. Van belang is dus vooral de context en of de uiting bijdraagt aan het publiek debat. En ook voor journalisten geldt dat ze daarbij de afweging moeten maken in hoeverre het nodig is om namen en persoonsgegevens openbaar te maken.
