Smaad, Laster & The Voice of Holland
Oef! Een bericht over seksueel overschrijdend gedrag bij The Voice of Holland, het programma dat meteen stopt en Jeroen Rietbergen die vrijwel meteen toegeeft dingen gedaan te hebben die mogelijk te ver gaan. Bovendien een aangifte tegen Ali B. en ook Marco Borsato wordt weer genoemd. Komt Albert Verlinde ook nog eens op de proppen met aantijgingen tegen Humberto Tan. Het lijkt maar niet op te houden. Over de inhoud wordt weinig gesproken, maar over personen des te meer.
Humberto Tan heeft gemeld aangifte van smaad en laster te zullen doen. Marco Borsato deed dat eerder ook al toen er aangifte tegen hem was gedaan van aanranding.
Maar wanneer is er nou sprake van smaad of laster en is die aangifte wel zo verstandig?
Wat is seksueel overschrijdend gedrag
Even kort: seksueel overschrijdend gedrag is vooral een maatschappelijke term en ethische kwestie. Het is dus ook iets waar verschillende meningen over kunnen bestaan.
Is een opmerking als “Wat heb je een geil broekje aan” seksueel overschrijdend als iemand in een pyjamabroek loopt, is het dat altijd of juist pas als iemand sexy kleding aan heeft?
Een opmerking kan dus al als seksueel overschrijdend gezien of ervaren worden, ongeacht hoe het bedoeld is. Maar strafbaar is dit nog niet. Hebben we het bijvoorbeeld over aanranding of verkrachting, dan moet daar een bepaalde vorm van dwang bij betrokken zijn.
LawStories in je mailbox?
Machtsmisbruik
Uit sommige interviews kreeg ik overigens de indruk dat het meestal niet eens zou gaan om seksueel overschrijdend gedrag, maar om bijvoorbeeld machtsmisbruik of opmerkingen die als pesten gekwalificeerd kunnen worden.
Allemaal erg onaangenaam wellicht, maar niet onrechtmatig.
“Het is een roofdier”
In BEAU (afl. 11, 2022) ging het lange tijd over The Voice of Holland, het wangedrag en over de beschuldigingen aan bepaalde personen. Beau van Erven Dorens sloot het programma af met de mededeling dat Jeroen Rietbergen een roofdier is dat op jonge meisjes jaagt.
In het programma werden vooral heel veel personen besproken en beschuldigd, maar veelal bleef het bij de opmerking dat het ‘seksueel overschrijdend gedrag’ was. Wat het gedrag dan precies was, kwam maar sporadisch ter sprake.
Ook wel te begrijpen, want het is natuurlijk niet tof om zoiets specifiek te bespreken, met name als het over jezelf gaat. Maar soms is het wel nodig.
Vage, maar harde beschuldigingen
Door het wel steeds te hebben over ‘seksueel overschrijdend gedrag’, maar zonder precies te benoemen wat dat dan zou zijn, wordt erg veel gesuggereerd. Sterker nog, het suggereert misschien wel strafbaar gedrag, zoals aanranding. Zeker als in dezelfde context ook steeds het doen van aangifte besproken wordt. Je maakt mensen verdacht van een strafbaar feit.
Er werden vele namen genoemd en personen besproken. Over hen werd heel erg veel gezegd, maar zonder enige onderbouwing. En juist dat kan juridisch te ver gaan.
Schending eer en goede naam
Of er sprake is van schending van eer en goede naam, hangt af van de uitkomst van de belangenafweging. Er zijn namelijk twee grondrechten die overlappen: het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op een privéleven (recht op eer en goede naam).
Een belangrijk onderwerp zoals #metoo of ander grensoverschrijdend gedrag moeten we tenslotte wel kunnen bespreken. Dat dit voor iemand onwelgevallig is of er daarom negatief gesproken wordt over een of meer personen, mag dat niet teveel belemmeren.
Dat wil andersom echter ook niet zeggen dat omdat het een belangrijk onderwerp is, we dan maar iedereen onder de bus mogen gooien. Daarom moet dus die afweging plaatsvinden.
In die afweging moet je alle omstandigheden en factoren meewegen die er zijn. Het is dus verre van een wiskundige formule en hangt erg van de situatie af hoe het uit zal pakken. Neem bijvoorbeeld het volgende mee:
- Wie doet de uiting?
- Welk bereik heeft het medium?
- Is het roddel, opinie of juist meer feitelijk weergegeven?
- Hoe goed is het onderbouwd?
- Wat is het maatschappelijk belang van het onderwerp?
- Hoe ernstig is de beschuldiging of suggestie?
Vergelijk ook hoe het eerder al eens liep met columns in Metro, waar de man niet bij naam genoemd werd, maar door overige informatie wel duidelijk werd over wie het ging. Er waren beschuldigingen, maar niet eens een aangifte of andere onderbouwing. De columns hadden daarom niet gepubliceerd mogen worden.
De gevolgen van een schending van eer en goede naam zijn bijvoorbeeld dat een rectificatie geëist kan worden of dat er schadevergoeding betaald moet worden.
Smaad
Bij smaad of smaadschift is het allemaal nog net een tikje erger. Het is strafbaar. Op smaad staat een maximale gevangenisstraf van 6 maanden. Wanneer is er dan sprake van smaad?
- Opzet op aantasting eer en goede naam
- Door telastlegging van een feit
- Met het doel daar ruchtbaarheid aan te geven
Kortom, het moet draaien om een waarheid die je wil verspreiden. Je wil die waarheid verspreiden om iemands eer en goede naam aan te tasten. Dat is je opzet. En je wil meerdere mensen mee bereiken.
Een aangifte doen wegens smaad, terwijl je alles juist keihard ontkent en zegt dat je iets niet gedaan hebt, vind ik persoonlijk daarom wel wat bijzonder. Het zal wel subsidiair bedoeld zijn, als een soort backup, voor als een beroep op laster niet slaagt.
Een bekende smaadzaak was die van Patricia Paay en het plasseksfilmpje.
Laster
Laster is ook een strafbaar feit. Hiervoor kun je maximaal twee jaar achter de tralies belanden.
Laster is smaad, maar dan in de situatie dat het te last gelegde feit niet waar is.
In andere media
Meer over de achtergrond weten van het overschrijdende gedrag en The Voice of Holland? Lees dan bijvoorbeeld deze artikelen:
