Portretrecht

Het portretrecht is onderdeel van het auteursrecht. Sommigen noemen het een beperking van het auteursrecht, anderen vinden dat het eigenlijk een recht is dat los staat van het auteursrecht. Hoe je het ook wil zien, het is een lastig rechtsgebied waarbij meerdere rechten en belangen een rol spelen.

Wanneer is er sprake van een portret?

Een portret is een afbeelding waarop een persoon herkenbaar in beeld is gebracht. Dat kan een foto of video zijn, maar een illustratie of grafische weergave kan ook. Het belangrijkste is die herkenning.

Die herkenning kan gevonden worden in de gelaatstrekken en het gezicht, maar het kan ook in iets anders zitten. Denk bijvoorbeeld aan een karakteristieke houding of haardracht. De omgeving kan ook meespelen. Een persoon die je ziet lopen voor het gebouw waar die persoon werkt, zal eerder herkend worden, dan wanneer die persoon geportretteerd werd op een locatie waar die persoon normaal nooit komt.

Niet in opdracht vs in opdracht gemaakt portret

De regels verschillen bij een portret dat niet in opdracht van de geportretteerde is gemaakt of een portret dat juist wel in opdracht van de geportretteerde is gemaakt.
Is er geen opdracht, dan mag het portret gewoon gemaakt worden, maar is bij publicatie de vraag of de geportretteerde een redelijk belang heeft om zich tegen die publicatie te verzetten. Hierbij zijn vele factoren van belang en vaak moet er een belangenafweging gemaakt worden, omdat vaak de vrijheid van meningsuiting een rol speelt.
Is het portret wel in opdracht gemaakt, dan moeten geportretteerde en maker gezamenlijk afspreken hoe het portret gebruikt mag worden en dus ook of en hoe het portret gepubliceerd mag worden.

lees ook: Portretrecht: in opdracht of niet in opdracht?

Vraag om toestemming

Een veilige manier is natuurlijk om toestemming aan de geportretteerde te vragen. Toestemming om te fotograferen is niet voldoende. Het mogelijke probleem schuilt immers in de publicatie van het portret. Vraag daarom om toestemming om het portret openbaar te mogen maken. Een te ruime toestemming levert helaas weinig op en zou nog kunnen zorgen voor juridische problemen. Wil je de toestemming goed regelen, maak dan gebruik van een model vrijwaringsverklaring, ook wel quitclaim of model release form genoemd, die je laat tekenen door de geportretteerde, zodat de afspraken duidelijk zijn.