Welke afbeeldingen mag je gebruiken voor je blog?
Bloggen en afbeeldingen. Ze hebben een haat-liefde verhouding. Blogs met een afbeelding doen het goed en trekken meer lezers aan, maar welke afbeeldingen mag je gebruiken en welke niet? Hoe kom je aan afbeeldingen die je wel legaal mag gebruiken en wat moet je daar voor doen?
Mag je afbeeldingen van Google gebruiken?
Het internet is vrij, toch? Dus mag je gewoon alle afbeeldingen van internet gebruiken. Al helemaal wanneer je de maker of auteursrechthebbende niet binnen een of twee kliks kunt vinden. Dit is inderdaad zoals we het internet gebruiken. Vooral voor jonge mensen, zelfs rechtenstudenten, is dit de normaalste zaak van de wereld. Toch werkt het niet zo. Gebruik niet zomaar afbeeldingen die je via Google of elders op het internet gevonden hebt. Ik leg je uit waarom.
LawStories in je mailbox?
Auteursrecht
Op bijna alle afbeeldingen rust auteursrecht. Of het nu een foto, een illustratie, grafisch ontwerp, een infographic, een logo of iets anders is: er rust auteursrecht op. Hoe je dat kunt weten? Er rust auteursrecht op een werk, zoals een afbeelding, wanneer het voldoende creatief is. Bijna elke afbeelding haalt deze ‘drempel’. Je mag er dus van uitgaan dat op elke afbeelding auteursrecht rust. Er is helaas geen register waar je dit in op kunt zoeken.
Afbeeldingen van Social Media
Het misverstand bestaat dat foto’s van social media wel gebruikt mogen worden. Het idee is daarbij kennelijk dat wanneer je eenmaal iets op social media gedeeld is, de afbeelding opeens ‘rechtenvrij’ is geworden. Dat is echter niet het geval. Als je een iets op social media plaatst, geef je een licentie aan dat sociale medium om de afbeelding te gebruiken en om het mogelijk te maken via deelknoppen weer te delen. Daarmee geef je nog geen licentie aan anderen om de afbeelding te mogen gebruiken. Afbeeldingen op social media zijn dus nog steeds door het auteursrecht beschermd.
Afbeeldingen met auteursrecht mag je niet zomaar gebruiken
Door het auteursrecht mag je gevonden afbeeldingen niet zomaar gebruiken. Alleen de maker of rechthebbende (zeg maar: de eigenaar) mag bepalen of die afbeelding gebruikt mag worden, hoe die gebruikt mag worden en door wie dat mag. Er zijn gelukkig wel wat uitzonderingen.
Citaat
De belangrijkste uitzondering is het citaatrecht. Je kunt niet alleen teksten citeren, maar ook beelden. Dat wordt ook wel een beeldcitaat genoemd.
Je mag dan een afbeelding gebruiken wanneer die relevant is voor je blogpost. Alleen ter versiering gebruiken is niet genoeg. Dat het onderwerp in de afbeelding terugkomt is ook niet per se genoeg. Als je bijvoorbeeld schrijft over handige software voor je computer en je hebt een mooie afbeelding van een computer gevonden, dan is het gebruik van die afbeelding nog geen citaat. De afbeelding moet je blogpost echt aanvullen. Het moet bijna nodig zijn om je verhaal goed te kunnen vertellen. Zo mag je bij een recensie of review van een televisieserie of film best het affiche gebruiken of je mag een still uit de film gebruiken. Net zoals je wel de cover van een boek bij je recensie over dat boek mag gebruiken. De afbeelding draagt in dat geval namelijk echt iets bij aan de tekst.
Als je gebruik kunt maken van het citaatrecht heb je geen toestemming nodig om de afbeelding te gebruiken. Je moet alleen wel zorgen voor naamsvermelding en je mag de afbeelding niet zomaar aanpassen of wijzigen.
[slideshare id=41363039&doc=citaatrechtpresentatie-141110113722-conversion-gate01]
Embedden
Je mag afbeeldingen ook embedden. Dat is een techniek waarmee de afbeelding blijft staan op de website of het sociale medium waar je het gevonden hebt, maar het toch getoond wordt binnen jouw eigen website. Scheelt dus ook opslagruimte op jouw server. Nadeel is wel dat de afbeeldingen meestal wat langzamer laden en dat de afbeelding op jouw website verdwijnt, wanneer deze ook op de bronsite verdwijnt of wanneer deze daar vervangen wordt. Naamsvermelding is bij embedden niet nodig. Toestemming ook niet. Je mag daarentegen niets aan de afbeelding wijzigen door er met code bijvoorbeeld een filter overheen te gooien of de afmetingen aan te passen. Weet je niet hoe embedden werkt? Ik schreef een artikel met voorbeelden over hoe je kunt embedden.
Vraag toestemming
Weet je van wie de afbeelding is die je wil gebruiken? Niets zo simpel als om toestemming vragen. Die toestemming is je licentie om het beeld te mogen gebruiken. Stuur gewoon een mailtje, een tweet, een Facebook message, een DM, een Whatsappje of op welke manier je die persoon ook het beste kunt bereiken. Leg uit hoe je de afbeelding wil gebruiken (en of je er wat aan wil of moet veranderen, zoals het aanpassen van het formaat en de verhoudingen, het toevoegen van een logo of tekst) en vraag of je het op die manier mag gebruiken in een blogpost. Klaar is Kees. Krijg je een nee te horen, dan moet je op zoek naar een andere afbeelding.
Creative Commons
Er zijn best een hoop mensen die vooraf al toestemming geven om een afbeelding gratis te mogen gebruiken. Deze mensen maken gebruik van het systeem van de creative commons licenties. Als je een afbeelding met een creative commons licentie wil gebruiken, moet je altijd naamsvermelding geven. Niet alle afbeeldingen mogen commercieel gebruikt worden en niet alle afbeeldingen mag je bewerken. In mijn blogpost over creative commons staan alle licenties op een rij en geef ik meer uitleg over dit systeem. Er zijn heel veel mogelijkheden om aan creative commons foto’s te komen. Ze kun je zoeken op Flickr, eventueel via zoeksites als Compfight, VisualHunt of Photopin of via een van de vele andere bronnen voor creative commons beeldmateriaal.
Je kunt beter geen gebruik maken van de zoekfunctie van Google. Er is al een aantal keer gebleken dat Google een verkeerde licentie aan een afbeelding heeft toegekend. De gebruiker van de foto’s verliezen het vervolgens in rechtszaken. Op de licenties die Google toekent aan foto’s kun je dus niet vertrouwen.
Bronnen voor gratis foto’s
Er zijn steeds meer mensen, vooral fotografen, die hun afbeeldingen gratis ter beschikking stellen, waarbij zelfs geen naamsvermelding nodig is en waarbij je de afbeeldingen gewoon mag aanpassen. Meestal mag je de foto’s zelf niet zomaar doorverkopen. Soms mag je er wel producten mee maken en die doorverkopen, maar dat hangt erg van de specifieke bron af. Wil je het dus voor iets anders gebruiken dan voor je blog, is het aan te raden om toch de licentie er nog even op na te slaan. Het nadeel van deze bronnen is wel dat juist de beste bronnen door iedereen gebruikt worden, waardoor je veel van dezelfde foto’s terug ziet komen.
Zoek op ‘gratis foto’s’ in Google en je vindt massa’s blogpost met mooie lijstjes met bronnen voor gratis foto’s.
Een paar favorieten van mij zijn Unsplash, Picjumbo, Pixabay en Raumrot.
Maak zelf foto’s!
Wil je zeker weten dat je een foto mag gebruiken? Maak zelf foto’s! Met een smartphone kun je dat tegenwoordig heel goed zelf doen.
Vervolgens kun je de foto’s bewerken met bijvoorbeeld PicMonkey of het iets geavanceerdere Pixlr. Liever zelf afbeeldingen maken? Infographics kun je goed maken met Pictochart of Canva. Illustraties maken kan weer goed met Sketchbook.
Het voordeel van zelf afbeeldingen maken is natuurlijk dat ze uniek zijn. Je valt dan nog beter op. Bovendien kun je juist daarmee voorkomen dat anderen jouw afbeeldingen gaan gebruiken.
Welke foto’s doen het goed op je website of blog?
Leuk, al die manieren om aan foto’s te komen, maar een willekeurig plaatje kiezen heeft niet zoveel zin. Ik voeg meestal wat tekst toe aan een afbeelding. Dat werkt voor mij goed op social media, zoals Facebook en Pinterest. Ik probeer zo goed mogelijk rekening te houden met het onderwerp van mijn blogpost, zodat de afbeelding daar op aan kan sluiten. Dat is niet altijd even makkelijk. Eigenlijk zou je gewoon ruim de tijd moeten nemen om voor elke blogpost een passende afbeelding te maken. Maar hoe kies of maak je nou een afbeelding die goed werkt? Daar kan Eric van Hall van MediaWeb je meer over vertellen.