Ruim tien jaar geleden. Het was de eerste keer dat ik geld leende van de IB-Groep. Ik studeerde en de zeer oude windowscomputer die ik had, nog met floppies, was echt aan vervanging toe. Die glimmende witte iBook, dat zou hem worden. Mijn broer zei op MSN Messenger nog dat het een geil ding was. Wrong box? Nee, dat apparaat, dat was mooi! €900,- leende ik om dat ding te kunnen kopen. 13 maanden later ging mijn iBook stuk. Ik studeerde rechten, maar de juridische afdeling van Apple wilde niet met mij praten. Alleen met afgestudeerde juristen. Dus gaf ik de brieven die ik al aan Apple geschreven had aan een advocaat die gelukkig met een toevoeging werkte. Ze vatte de brieven samen en enkele weken later hing ik met de technische dienst van Apple aan de telefoon. Weer enkele weken later ontving ik ter vervanging mijn gloednieuwe witte MacBook. Het contact met Apple gaat tegenwoordig wat soepeler, maar een nieuw product geven ze liever niet wanneer blijkt dat reparatie niet mogelijk is. We moeten het maar met een refurbished versie doen.
Niet meer te repareren? Dan vervangen.
Consumenten hebben recht op een product dat conform de redelijke verwachtingen is. Dat noemen we de conformiteitseis en wordt ook wel wettelijke garantie genoemd. Als een product te snel stuk gaat, terwijl het wel normaal gebruikt en onderhouden is, het geen gewone slijtage is en het gebrek ook niet door de consument komt, dan moet de verkoper (niet de fabrikant) daar wat aan doen. De consument kan met zijn product terug naar de winkel. Deze moet in eerste instantie zorgen voor (gratis) reparatie. Maar ja, wat als dat niet meer kan? Dan moet het product vervangen worden. De regel is dat de consument dan een nieuw product krijgt. Apple denkt daar echter anders over en geeft tegenwoordig een zogenaamd refurbished toestel: een die eerder is ingenomen omdat er wat mis mee was, maar gerepareerd is.
Met vertraging een conform goed ontvangen
Waarom zou een refurbished product niet goed genoeg zijn? Deze producten hebben geen schade en werken goed, en zijn van precies hetzelfde type als de consument oorspronkelijk gekocht heeft. Is de consument niet beter af wanneer deze een volledig nieuw product krijgt? Is dat wel eerlijk? Een iPhone die na 8 maanden stuk ging, moest volgens de kantonrechter vervangen worden voor een nieuwe, niet voor een de refurbished is. Terwijl het dan misschien ook wel weer 8 maanden langer gaat duren voor de consument een nieuwe iPhone aanschaft. Dat kost Apple in dit geval twee keer geld.
Uit Europese rechtspraak blijkt echter dat een product dat niet-conform is, gewoon vervangen moet worden voor een nieuw product, zonder dat de consument daar iets voor bij hoeft te betalen. Refurbished mag dus ook niet. Volgens het Europees Hof van Justitie ontvangt de consument dan namelijk met vertraging het product dat de consument op het moment van de koop al had moeten ontvangen. De tijd dat de consument het product, dat later stuk ging, al heeft gebruikt, wordt dus niet meegeteld:
Hij ontvangt slechts met vertraging een goed dat in overeenstemming is met de bepalingen van de overeenkomst, een goed dat hij van meet af aan had moeten ontvangen.
Replacement vs Refurbished
Bij een product dat stuk is gegaan biedt Apple kennelijk zogenaamde ‘replacement’ producten aan. Dit zijn geen gerepareerde tweedehands producten, maar zijn producten waarin wel gebruikte onderdelen in verwerkt kunnen zijn. Refurbished wil wel zeggen dat het een tweedehands product is, dat vervolgens is gerepareerd en opgeknapt.
Apple is daarom van mening dat een replacement product wel voldoet aan de eis van vervanging, omdat het voornamelijk nieuwe onderdelen heeft. Als het product wel gerepareerd had kunnen worden, zou de consument immers ook niet een volledig nieuw exemplaar ontvangen. Apple ziet daarom het verschil niet tussen reparatie of het aanbieden van een replacement exemplaar. Daar is de kantonrechter het echter niet helemaal mee eens.
Nieuw moet vervangen worden door nieuw
Als herstel eenvoudigweg niet meer mogelijk is, dan blijft eigenlijk alleen de optie van vervanging nog over. Volgens de kantonrechter mag er dan niet een replacement of refurbished exemplaar aangeboden worden. Het gaat volgens de kantonrechter namelijk niet om de mogelijke uiteindelijke situatie waar de consument in terecht zou zijn gekomen. Dus dat de consument met reparatie misschien wel in dezelfde situatie terecht zou zijn gekomen als met een replacement exemplaar, maakt voor de kantonrechter niet uit. Het gaat nu immers niet om reparatie, maar om vervanging. En als er vervangen moet worden, dan moet er eenzelfde product geleverd worden als de consument oorspronkelijk gekocht heeft. De consument kocht een nieuw product, dus moet hij er nu ook een nieuwe voor terugkrijgen.
