Auteursrecht smoesjes: “We wisten het niet” – over naamsvermelding
Van 12 tot 21 september 2014 is het weer fotoweek. Daarom ook een week lang foto-gerelateerde blogs voor zowel fotografen als gebruikers. Deze keer over het ontbreken van naamsvermelding in professionele media, zoals kranten en tijdschriften.
‘Prangende ogen, een perzikhuidje, een markant kapsel’ en geen auteursrecht. Nou ja, geen erkenning voor het auteursrecht van de fotografen in elk geval, want bij de maar liefst 6 foto’s die Tubantia in een blogartikel plaatste, ontbreken alle namen van de fotografen. Ja, het artikel gaat over het model en over hoe bijzonder en gedurfd zij is. ‘Hoe gekker, hoe beter’. Maar de namen van de andere creatieve makers ontbreekt. Helaas is dat niets nieuws in de wereld van kranten en tijdschriften. Ze lijken het maar lastig te vinden, die naamsvermelding. Wanneer de fotograaf verhaal haalt is het antwoord vaak: ‘We wisten het niet’. Ze wisten niet wie de maker was of ze wisten niet dat er naamsvermelding bij moest komen te staan. Het liefst daarbij de schuld in de schoenen van de geïnterviewde schuivend. Onzin. Het is hun vak. Bovendien zijn ze inmiddels vaak genoeg aangesproken op het ontbreken van naamsvermelding. Waarom is ‘we wisten het niet’ geen goede verdediging?
Media weten best dat ze naamsvermelding moeten plaatsen
In elk geval zouden ze het moeten weten. Vanuit hun opleiding en anders wel vanuit hun werk. Het zou toch rond moeten zingen op zo’n redactie dat het wel eens fout is gegaan en dat niet meer mag gebeuren? Per saldo is de ‘oplossing’ vaak dat het betreffende medium nooit meer met de klagende fotograaf zal samenwerken. Een beetje machtspositie hebben ze dus wel. Wat levert meer op? De schadevergoeding of de publicatie (met vervolgpublicaties)? Een van de redenen waarom ik vaak aanraadt op zoek te gaan naar alternatieve oplossingen. Een waar beide partijen beter van worden.
LawStories in je mailbox?
‘Aan ons is geen naam doorgegeven’
Of: ‘We wisten niet wie de fotograaf was’. Bij interviews worden foto’s vaak aangeleverd. De geïnterviewde is vaak niet helemaal bewust van het feit dat er op de foto auteursrecht rust en dat de geïnterviewde zelf de foto misschien wel mocht gebruik op websites, social media, flyers en visitekaartjes, maar dat derden toch meestal moeten zorgen voor naamsvermelding van de fotograaf. Daar ligt natuurlijk ook wel een mogelijkheid bij de fotograaf: probeer aan je klanten of opdrachtgevers uit te leggen dat als ze de foto’s ook willen gebruiken in media, ze dan moeten vragen om naamsvermelding. De kans is namelijk het grootst dat als de geïnterviewde de naam van de fotograaf noemt, deze ook bij de foto komt te staan. Al is dat absoluut geen garantie. Het is bovendien ook geen verplichting van de geïnterviewde om de naam of namen van de makers van de portretten door te geven.
Je kunt er natuurlijk ook naar vragen
Naar mijn mening is het de taak van de journalist of redacteur om te vragen naar de namen van de makers van de foto’s. Of in elk geval om te vragen of er nog namen bij de foto’s geplaatst moeten worden. Zelfs deze verantwoordelijkheid afschuiven op een ander: ‘de geïnterviewde had het mij maar moeten vertellen’, kan niet. Bovendien blijft het niet plaatsen van een naam, het risico van de openbaarmaker, zoals de krant of het tijdschrift en niet die van de geïnterviewde die wellicht gedwaald heeft en om die reden niets over een naam heeft gezegd.
Pas wanneer de journalist of redacteur zijn of haar uiterste best heeft gedaan om de naam wel te achterhalen en met de geïnterviewde duidelijk is afgesproken dat er geen naam bij hoeft komen te staan, kan de journalist wijzen naar de geïnterviewde en daar uiteindelijk de schade verhalen.
Wel kennis van de naam, toch niet plaatsen
Vaak genoeg noemt de geïnterviewde wel de naam van de maker van de foto. Soms vragen ze zelfs expliciet om de naam er bij te vermelden, omdat dit de afspraak is met de fotograaf. Media zeggen dan vaak dat ze dit niet doen. Dat het niet gebruikelijk is in die rubriek of dat ze zullen kijken wat er mogelijk is of zelfs dat ze afhankelijk zijn van de beeldredactie. Maar ja, zo’n feestje is het natuurlijk niet. De maker heeft het recht zich te verzetten tegen publicatie van zijn werk zonder naamsvermelding. Als de naam expliciet genoemd is en er eventueel zelfs is aangegeven dat de naam van de maker er bij geplaatst moet worden, dan is wel duidelijk dat de maker bezwaar maakt tegen het publiceren zonder naam. Ongeacht de interne richtlijnen van dat medium.
We hebben het hier tenslotte niet over het visitekaartje waarbij het niet redelijkerwijs mogelijk is om de naam van de maker bij de foto te plaatsen. (Als het niet het visitekaartje van de maker zelf is, uiteraard).
Lees ook:
– Auteursrecht: Citaat
– Hoe geef je juiste naamsvermelding?
– Geen naamsvermelding, geen beeld?
– Auteursrecht smoesjes: Er stond geen naam bij
– Auteursrecht smoesjes: De stagiair
