“Leek op Facebook algemeen.” Het is het excuus van de auteur van een boek, waarom hij wel een leuke anekdote heeft gebruikt, maar zonder de naam van de verteller te vermelden. De twitterconversatie leest bijna als een roman. De verteller vraagt aan de auteur of hij een exemplaar van zijn boek wil toesturen. De auteur verwijst de verteller naar een webwinkel. Hij moet maar betalen voor het boek. Tenzij er een goede reden zou zijn waarom hij het gratis weg zou geven. Dan geeft de auteur het boek uiteraard graag gratis weg. De verteller begint uit te leggen dat hij eigenlijk wel begrijpt dat auteurs betaald moeten worden. Dat hij zelf ook auteur is. En vraagt vervolgens waarom er bij zijn tekst, die door de auteur in het boek gebruikt is, geen naam is vermeld. “Wist niet dat het van jou was. Wil je naam met plezier in derde druk noemen.”
Van Freetard naar Auteursrechtstrijder
Eerlijk is eerlijk. Eerst dacht ik dat de verteller een freetard was. Iemand die vindt dat alles maar gratis moet zijn. Hij wilde dat boek gratis ontvangen. ‘Wat een onzin!’, dacht ik nog. Als je het boek wil hebben, koop je het gewoon. Als je het boek wil recenseren vraag je duidelijk om een recensie-exemplaar. Maar out of the blue vragen om een gratis boek… De wereld is gek geworden!
Dat bleek dus wel mee te vallen. De auteur had een stukje tekst van de verteller gebruikt, maar zonder naamsvermelding. Daar heeft de verteller, als maker (verteller) van het verhaal, recht op. Althans, hij heeft het recht zich te verzetten tegen het ontbreken ervan. Dat deed hij nu. Op een wat bijzondere manier wellicht, maar het trok wel de aandacht. Hij kwam op voor zijn auteursrecht.
Er bestaat geen ‘Facebook algemeen’
De auteur komt met vele excuses, of smoezen of verklaringen. Ik zou er zo een reeks auteursrecht smoesjes over kunnen schrijven. “het word door duizenden geplaatst op Facebook” en “als je naam erbij stond, stond ie in mijn boek.”. Helaas leiden deze uitspraken niet tot een oplossing.
‘Facebook algemeen’ is niks. Er is altijd een bron. Soms lastig te achterhalen, omdat mensen niet altijd op de juiste manier delen, maar kopiëren (verveelvoudigen) en het opnieuw plaatsen bijvoorbeeld. Hij had rond kunnen vragen en door kunnen klikken om de bron te achterhalen. Want ook op teksten, afbeeldingen, muziek en andere werken die op social media geplaatst worden, kan auteursrecht rusten.
Naamsvermelding altijd verplicht
Stel hè, niet dat ik het er per sé mee eens zou zijn, maar stel dat het gebruik van dat stukje tekst een citaat zou zijn. Zodat er geen toestemming van de maker nodig is om het stukje tekst te gebruiken. Dan heeft de maker, de verteller, nog wel het recht zich te verzetten tegen het ontbreken van diens naam bij het citaat. Die naam ontbreekt. Het ‘ik dacht dat het Facebook algemeen was’ en ‘ik zou niet weten hoe ik het Facebook bericht waar ik dit vandaan heb terug zou moeten vinden’, zijn geen excuses die hem vrijwaren van het niet gebruiken van de naam van de maker.
En zoals de verteller zelf terecht opmerkt. Google is your best friend. Hij noemt het een handig webtooltje en laat zien dat met zoeken op het woord ‘stuiver’ er al voldoende informatie gevonden had kunnen worden. Het ‘Ikje’ uit NRC Handelsblad wordt er ook mee gevonden.
Daar is een handig webtooltje voor, @ivomijland Heet 'Google'. Ken je dat? 😉 CC @AmyvanSon @DutchMarja pic.twitter.com/6tdkTsyx8L
— Erwin Witteveen (@RwinW) September 20, 2014
Het ‘niet zo makkelijk’ kunnen vinden van de schrijver of het ontbreken van de naam bij een van de openbaarmakingen, ontslaat de gebruiker, de auteur van het boek, nog niet van de verplichting tot naamsvermelding.
Meer dan een gratis exemplaar
De verteller had dus wel om meer mogen vragen dan een gratis exemplaar. Hij had om schadevergoeding mogen vragen voor het ontbreken van zijn naam in de eerste en tweede druk. Dat er van ‘stuiver’ in de versie in het boek ‘5 cent’ is gemaakt, doet daar niets aan af. De auteursrechtelijke trekken blijven tenslotte bestaan. Het blijft een verveelvoudiging, waarvoor geen toestemming is verleend en waarover je kunt twisten of het wel als citaat gebruikt kon worden.
De verteller heeft, openbaar, niet meer gereageerd en geen oplossing voorgesteld, behalve vermelding in de derde druk.
Update: inmiddels begrepen dat de twee heren met elkaar in gesprek zijn om tot een goede oplossing te komen
Je kunt de gehele twitterconversatie nog teruglezen.
Weten hoe het zit? Volg de auteursrechtworkshop!
Lees ook:
– Rust er auteursrecht op social media content?
– Auteursrecht: Citaat
– Auteursrecht: Naamsvermelding