Stockfotosites leveren gratis of betaald stockfoto’s of andere afbeeldingen. Daar hoort altijd een licentie bij die van site tot site kan verschillen. Waarschijnlijk denk jij, net als vele anderen: “Er is een licentie, dus mag ik het gebruiken zoals ik wil.” Maar dat is fout! In de licentie staan juist de gebruiksvoorwaarden. Bovendien zit er vaak nog een vrijwaring in ook, zodat het platform niet aansprakelijk is voor afbeeldingen die inbreuk maken op het recht van een ander.
Vergeet rechtenvrij
Rechtenvrij bestaat niet. Er kunnen nog rechten van anderen op dezelfde foto rusten.
Wat wel kan is dat de afbeelding in het publiek domein valt. Dat is in Nederland en veel andere landen zo wanneer de maker 70 jaar of meer is overleden. Als een afbeelding zich in het publiek domein bevindt, is het auteursrecht op de afbeelding vervallen.
In theorie kun je dan nog steeds te maken hebben met het portretrecht van personen die op de afbeelding staan, met het auteursrecht van wat er op de afbeelding te zien is of met het merkenrecht als er merken staan afgebeeld.
Daarnaast geeft Creative Commons een licentie die vergelijkbaar is met publiek domein. Dat is de CC0 of de PDM licentie.
Kijk uit met Google
Google is natuurlijk een populaire zoekmachine voor afbeeldingen. Google koppelt soms een (creative commons) licentie aan een afbeelding, waardoor het net lijkt alsof Google ook een stockfotosite is.
Die foto’s worden niet door Google zelf ter beschikking gesteld, maar staan gewoon op verschillende websites. De meeste websites geven geen licenties uit over de beelden die op hun website staan, laat staan dat het zo duidelijk bij zo’n afbeelding vermeld staat.
Google kan dus eigenlijk ook niet weten of en welke licentie er bij een afbeelding hoort. Toch vertrouwen mensen daar wel op. Onverstandig, zo bleek. In een rechtszaak verloor de gebruiker van de afbeelding die toch echt te goeder trouw dacht te zijn en won de fotograaf die de rechthebbende van de afbeelding was.
Stockfoto licentie
Let altijd op de licentie en de algemene voorwaarden van de stock photo site.
Het kan zijn dat de licentie beperkt is. Zo zijn er veel gratis sites, waar je veel mag met de foto’s, behalve de foto’s zelf doorverkopen. Betaalde sites geven juist een minder ruim gebruiksrecht of licentie.
Maar let vooral op de aansprakelijkheid die ze uitsluiten!
Betaalde stockfoto sites beperken hun aansprakelijkheid vaak tot een bepaald bedrag. De gratis stockfoto sites sluiten aansprakelijkheid volledig uit. Zij laten mensen foto’s uploaden en controleren verder niet of er nog rechten op deze foto’s rusten. Natuurlijk moeten uploaders vanalles beloven, maar dat geeft weinig garantie. Gaat het fout, dan moet jij dus je schade verhalen op de uploader en niet op het platform, is het idee.
Overigens heeft Getty Images ook wel eens onrechtmatig afbeeldingen in hun beeldbank opgenomen.
Meer over de licenties en aansprakelijkheden van stockfoto sites lees je in hoofdstuk 6 van #contentrecht.
Voorbeeld stockfotosites Pexels en Unsplash
Pexels heeft wel een regeling waarbij je kunt melden dat er sprake is van een inbreuk op auteursrecht, maar ze sluiten ook hun eigen aansprakelijkheid uit:
“While photographers and users that upload Content to our Website represent and warrant to us that they have all the rights therein and that the Content does not infringe any third party rights, Pexels cannot reasonable monitor all Content uploaded to the Service. We therefore do not make any representations or guarantees for the rights granted hereunder to you.”
Unsplash doet iets vergelijkbaars:
“This means that we are not responsible for any User Content on the Service and you agree not to make any claims against us on account of User Content. “
Onder Liability vermelden ze bovendien dat ze tot maximaal 100 dollar aansprakelijk zullen zijn.
Niet alleen een theoretisch risico
Toen ik op LinkedIn de Auteursrechtsmoesjesbingokaart publiceerde, reageerde Egwin Frieling met een ervaring die hij had gehad. Veel mensen weten volgens hem niet eens dat je niet zomaar afbeeldingen willekeurig van internet kunt plukken, maar hij deed het inmiddels netjes, dacht hij:
“Ik heb dat zelf jaren geleden eens meegemaakt nadat ik een foto had gebruikt die volgens Pixabay rechtenvrij was maar dat kennelijk niet was. Wees dus ook voorzichtig met Pixabay!”
Hij kreeg een brief van Getty Images, dat hij een foto onrechtmatig had gebruikt. Een foto die hij gewoon bij Pixabay had gevonden en waarvan hij dus dacht dat hij die gratis en veilig kon gebruiken. Het zijn immers de makers zelf die daar uploaden, toch?
Maar de praktijk is nu eenmaal dat iedereen kan uploaden en dat het voor zo’n site niet te doen is om te controleren of de uploader ook rechthebbende is en dus wel zo’n licentie kan verlenen. Egwin moest daarom op de blaren zitten en is nu nog zorgvuldiger in de bronnen die hij voor afbeeldingen gebruikt.
Gebruik stockfoto’s blijft een risico
De stockfotosites zijn dus lang niet altijd veilig. Het blijft een risico om van deze sites gebruik te maken.
Het kan immers zo zijn dat mensen foto’s hebben geüpload die ze nooit hadden mogen uploaden. Als jij die foto dan toch gebruikt, mag je daarvoor door de maker van de foto worden aangesproken. Je kunt in dat geval niet schermen met de voorwaarden van de stockfoto site, omdat deze alleen gelden tussen jou en de site en niet tussen jou en de fotograaf of maker van de afbeelding.
Je schade is vaak hoger dan wat de stockfotosite vergoedt. En de stockfotosite is de enige waar jij de schade kunt verhalen.
Veilig foto’s gebruiken
Hoe je dan wel veilig foto’s van anderen kunt gebruiken?
- Foto’s en afbeeldingen laten maken en goede afspraken over gebruik maken, door een licentie af te spreken of het auteursrecht over te laten dragen;
- Citeren, let op alle criteria;
- Embedden uit legale bron.
-
#contentrecht [e-book]€ 13,35
Liever een fysiek exemplaar van #contentrecht? Die bestel je via je favoriete boekhandel in de buurt of online.
