Er wordt een artikel geschreven en daar hoort natuurlijk een foto bij. Of dat nu een foto is van de gastschrijver of een foto bij een interview. Dat de foto gepubliceerd werd is meestal nog niet eens het probleem. Vaak ontbreekt echter de naamsvermelding ook nog eens. Dat gaat voor de meeste fotografen net te ver. Wie is er dan aansprakelijk voor de schade door deze onrechtmatige publicatie?
De basis: vraag om toestemming
In de meeste gevallen heb je toestemming nodig van de auteursrechthebbende om een foto te mogen publiceren. Als je geen toestemming nodig hebt, bijvoorbeeld omdat het als citaat wordt gebruikt, of omdat het portret in opdracht was gemaakt en dat portret bij een interview met de geportretteerde wordt gebruikt, is naamsvermelding nog wel nodig. Wil je zeker weten dat je het goed doet, vraag toestemming aan de auteursrechthebbende. Toestemming van de persoon die de foto aanlevert is niet altijd voldoende. Controleer eventueel bij de persoon die de foto aanleverde of hij/zij toestemming heeft gekregen van de auteursrechthebbende om de foto op deze manier te gebruiken en publiceren. Als je echt wil voorkomen dat je problemen krijgt of kosten moet maken, leg dan ook de verantwoordelijkheid bij de persoon die de foto heeft aangeleverd. Maak die persoon aansprakelijk voor alle mogelijke schade als gevolg van het zonder juiste toestemming publiceren van de foto.
Altijd naamsvermelding
Je mag er van uitgaan dat naamsvermelding van de fotograaf altijd nodig is. De fotograaf heeft namelijk het recht zich te verzetten tegen het ontbreken van naamsvermelding bij zijn foto’s. Praktisch gezien houdt dat dus een recht op naamsvermelding in. Als je een foto publiceert, vraag daarom altijd naar de naam van de fotograaf, zodat je die erbij kunt vermelden. Als je zelf een foto van een website hebt geplukt of van twitter hebt gehaald of bij een andere bron hebt weggetrokken, probeer dan alsnog te achterhalen wie de fotograaf was. Dat de foto, zonder naamsvermelding, op social media wordt gebruikt, wil nog niet zeggen dat die foto overal zonder naamsvermelding mag worden gebruikt. Dat hangt tenslotte af van de afspraken tussen geportretteerde en fotograaf.
Wie is aansprakelijk?
Wie moet er voor de schade opdraaien wanneer het portret zonder naamsvermelding is gepubliceerd? Laten we er even van uitgaan dat er wel toestemming was voor gebruik of dat er gebruik gemaakt kon worden van een uitzondering, zoals een portret bij een interview of het citaatrecht. Het enige probleem is dan nog dat er geen naam bij de foto vermeld staat, terwijl dat wel zou moeten. In de basis is de persoon of het bedrijf dat de foto publiceerde aansprakelijk. Die persoon of dat bedrijf is de openbaarmaker. Die kun dus altijd aangesproken worden. De fotograaf zou er dus verstandig aan doen op die persoon zijn schade te verhalen.
Afspraken tussen de persoon of het bedrijf dat publiceerde en de persoon die de foto aanleverde kan dat wel een beetje anders maken, maar niet ten opzichte van de fotograaf. Het gaat tenslotte om afspraken die onderling zijn gemaakt. Stel dat de persoon die de foto’s heeft toegestuurd dat heeft gedaan ten behoeve van publicatie of dat er onderling afspraken zijn gemaakt over naamsvermelding en andere zaken, kan het zijn dat de persoon die toestuurde de schade moet betalen. De openbaarmaker kan de schade dus verhalen op de persoon die de foto toestuurde.
Navraag doen is belangrijk
Wil je zeker weten dat je niet de fout in gaat? Denk dan niet te makkelijk. Pluk niet zomaar een foto van een website, Facebook of twitter, maar vraag welke foto je mag gebruiken voor publicatie. Doe ook navraag welke naam er bij vermeld moet worden.
Heb je zelf foto’s die je wil kunnen gebruiken op je eigen website, maar ook voor andere doeleinden? Maak daarover goede afspraken met de fotograaf. De fotograaf heeft misschien wel andere verwachtingen van het gebruik dan jij als geportretteerde dat hebt. Wat voor de een vanzelfsprekend is, is dat voor de ander niet.
En het recht van de geportretteerde dan?
Natuurlijk heeft de geportretteerde een recht. Het portretrecht. Dat is een recht om je te verzetten tegen publicatie van het portret, wanneer de geportretteerde daar een redelijk belang bij heeft. Het is als het ware een negatief recht. Dat wil zeggen dat de geportretteerde niet zelf kan bepalen of een portret gepubliceerd zal worden. Toestemming van de geportretteerde is dus ook niet voldoende. De geportretteerde heeft tenslotte niet het auteursrecht. Daarom is er meestal ook nog toestemming van de auteursrechthebbende nodig. In elk geval heeft de auteursrechthebbende, de fotograaf, het recht op vermelding van diens naam bij de foto, wanneer dat redelijkerwijs mogelijk is. Meestal zal de geportretteerde wel weten wie de foto gemaakt heeft en kan de publicerende partij dus helpen aan contactgegevens van de fotograaf.
