Niet iedereen is grafisch ontwerper of branding expert, dus huur je iemand in om jouw huisstijl te ontwerpen. Er is onderling veel overleg, want de huisstijl moet wel goed passen bij jouw onderneming en je betaalt er veel geld voor, dus het moet wel perfect zijn. Je hebt nog gezegd dat je die uitlijning anders wilde hebben, dat die ene kleur een tintje donkerder moest zijn, maar nu heb je een mooi product.
Mag je de huisstijl zomaar veranderen?
Je bedrijf is aan het groeien. Eerst wat werknemers erbij, een franchisenemer. Er komt een nieuwe bedrijfstak bij. Je hebt behoefte aan wat meer flexibiliteit. Je besluit elke tak een eigen kleur te geven en dus het kleurenpalet van je huisstijl aan te passen. Om aan klanten nog beter duidelijk te maken met welke tak ze te maken hebben, komt er nog een naam onder het logo bij. Bovendien is flat design nu helemaal hip, dus je besluit wat lijntjes uit het logo te verwijderen.
De ontwerper wil schadevergoeding
De groei van je bedrijf is niet onopgemerkt gebleven. Ook de ontwerper van de huisstijl heeft er lucht van gekregen. Hij is niet blij met het nieuwe kleurenpalet. Laat staan met de amateuristische wijze waarop er wat lijntjes uit het logo zijn gesloopt. En echt, de titels die erbij zijn geplakt… manmanman. Totaal verkeerd lettertype, het formaat is ook niet om aan te zien, maar die uitlijning slaat echt alles. Zijn hele ontwerp is naar de filistijnen. Leuk hoor, dat linkje naar de website van de ontwerper en dat je nu iedereen naar hem doorverwijst voor een ontwerp, maar hier kan hij echt niet achter staan. Hier wil hij zijn naam niet aan verbinden. Wat een ramp! En waarom heb je in godsnaam niet eerst hem gebeld om die veranderingen door te voeren. Zou echt zo duur niet geweest zijn en het zou er veel beter uitgezien hebben. Iedereen blij.
Hij mailt je er nog over, wil er nog samen uitkomen, maar jij ziet het probleem niet zo. Het zijn toch maar kleine wijzigingen en het ziet er toch prima uit? Nu heb je de ontwerper echt boos gekregen. Voor het verminken van zijn werk stuurt hij nu een fikse rekening. Een schadevergoeding die misschien wel hoger is dan als je door hem de veranderingen door had laten voeren.
Het ontwerp is van mij omdat ik er voor betaald heb
Nu ben jij ook over de zeik. Wat denkt die arrogante ontwerper wel niet! Je hebt gewoon betaald voor het werk hoor! En veel ook! Het ontwerp is dus van jou en je mag er mee doen wat je wil. Aanpassen, veranderen, weggooien. Hoezo toestemming nodig en hoezo de ontwerper het eerste recht van opdracht gunnen? Er is niks mis met de aangepaste huisstijl hoor. Hij is prachtig! Alleen wat kleurtjes aangepast, paar lijntjes weg. En ach, die namen eronder, tsja, dat moest nu eenmaal om duidelijk te maken dat er verschillende bedrijfstakken zijn. Daar had die grafisch ontwerper heus niet iets anders voor bedacht.
Bovendien heb je er zoveel voor betaald: dat ontwerp is nu gewoon van jou, dus je mag er mee doen en laten wat je wil!
Auteursrecht van de ontwerper of van de opdrachtgever?
Opdrachtgever is niet de auteursrechthebbende
In principe is de ontwerper de auteursrechthebbende van de huisstijl en zijn ontwerp. Een opdrachtgever wordt niet zo snel automatisch auteursrechthebbende. Dat zou alleen maar zo zijn als iets is ontworpen ‘onder leiding en toezicht’, waardoor de ontwerper eigenlijk meer uitvoerder wordt en er nauwelijks eigen creativiteit aan heeft toegevoegd. Een opdrachtgever zal altijd een kader geven en zorgen voor richting. Dat maakt hem nog geen auteursrechthebbende.
Ontwerper is de auteursrechthebbende
In beginsel is en blijft de ontwerper de auteursrechthebbende. De ontwerper heeft daarmee het uitsluitend recht de huisstijl openbaar te maken en te verveelvoudigen. Nou blijkt natuurlijk uit de opdracht op zich en de geleverde ontwerpen, dat de opdrachtgever de huisstijl mag gebruiken. Uit de opdracht blijkt deze impliciete toestemming van de ontwerper. Aan een huisstijl die je vervolgens niet als huisstijl zou mogen gebruiken, heb je tenslotte niets.
Voor wijzigingen in de huisstijl of gebruik van de ontwerpen op een andere manier dan als huisstijl, daar zul je afspraken over moeten maken. Opdrachtgever mag niet zomaar iets veranderen aan de huisstijl, omdat de ontwerper de auteursrechthebbende is. Is er niets afgesproken, dan is voor elke wijziging en elk gebruik buiten de huisstijl, toestemming nodig.
Leg afspraken over gebruik vast
Ontwerper en opdrachtgever moeten eigenlijk samen afspraken maken over het gebruik van de huisstijl. Wat mag de opdrachtgever ermee? Mag het veranderd worden, mogen er elementen gebruikt worden, zonder de rest van de huisstijl te gebruiken? Mogen er zaken aan toegevoegd worden, mogen de kleuren gewijzigd worden?
Het is niet ongebruikelijk om een recht van eerste opdracht aan de ontwerper te gunnen. Het is redelijk om toe te staan dat de huisstijl überhaupt aangepast mag worden. Maar hoe en door wie, daar kunnen afspraken over gemaakt worden. Daarom is het interessant om af te spreken dat de ontwerper van de huisstijl, in eerste instantie ook de opdracht krijgt aangeboden om de wijzigingen door te voeren.
Wil de opdrachtgever bijna alles met de huisstijl mogen doen wat hij maar wil, zonder restricties, dan kan er besloten worden om het auteursrecht helemaal over te dragen aan opdrachtgever. Maar je kunt er ook voor kiezen om een zeer uitgebreide licentie te bieden, waarbij je bijvoorbeeld nog kunt afspreken dat de licentie niet verkocht of overgedragen mag worden en dat de huisstijl bijvoorbeeld niet voor bepaalde producten gebruikt mag worden.
Lees ook:
– Is de webbouwer aansprakelijk voor de gebruikte foto’s?
– Waarom vertrouwen op het auteursrecht onverstandig is
– Iedereen mag dus zomaar mijn ontwerp gebruiken?
