Auteursrecht op internet is niet anders dan auteursrecht in het analoge tijdperk. Op alles dat een werk is, rust auteursrecht. Het is alleen makkelijker geworden om werken te verspreiden, te kopiëren en te gebruiken en het is ook nog eens makkelijker geworden om inbreuken op te sporen en rechten te handhaven. Door het ‘internet is vrij’ idee en het gebrek aan kennis, worden er veel auteursrecht smoesjes gebruikt wanneer er inbreuk is gemaakt op het auteursrecht. Met als excuus dat het auteursrecht te ingewikkeld is. Zo horen we vaak bij een inbreuk op auteursrecht: “Maar die foto zie ik op heel veel websites terug.” Dat kan natuurlijk kloppen, maar dat zorgt er nog niet voor dat je het ook werkelijk mag gebruiken.
Als een foto overal te zien is, is deze rechtenvrij, toch?
Allereerst: rechtenvrij bestaat niet. Echt niet. Zelfs al is het auteursrecht vervallen, kunnen er op werken, zoals foto’s, logo’s en teksten nog andere rechten rusten, zoals een merkrecht of portretrecht.
Maar goed, dan nog. Een foto die je overal op internet tegenkomt, mag je die zomaar gebruiken? De kans is groot dat het een stockfoto is. Er is dan gewoon betaald voor het gebruik van de foto. Stockfoto’s kun je bijvoorbeeld krijgen bij iStock of Shutterstock, maar er zijn talloze aanbieders. Het zou ook een foto kunnen zijn die bij een van de bronnen gratis bronnen komt, zoals Unsplash of Picjumbo.
Zorg dat je weet waar de foto vandaan komt
Dat een foto dus veel te zien is, maakt nog niet dat je de foto gratis en zonder toestemming en zonder naamsvermelding kunt gebruiken. Aan de foto kun je meestal niet zien of het een foto was van zo’n gratis stockfoto site of van een betaalde beeldbank. Vooral om dat steeds meer oude stockfoto bureaus modernere foto’s aanbieden en veel ‘anti stock’ sites, toch steeds meer de kant van de ouderwetste stock foto opzoeken. Probeer dus altijd op te zoeken wat de bron van de foto is.
Welke licentie hoort bij de foto?
Heb je eenmaal gevonden van welke website, welk fotobureau of welke fotograaf de foto komt, zoek dan op welke licentie daar bij hoort. Vaak is dat op de website zelf al te vinden. Komt de foto direct van de fotograaf of van een wat exclusiever fotobureau, vraag dan naar de mogelijke licenties en bijbehorende kosten. Heb je namelijk niet de juiste licentie of volg je de afspraken van de licentie niet goed op, bijvoorbeeld omdat je wel de naam had moeten vermelden en dat niet gedaan hebt of omdat je nog wat aan de foto hebt aangepast, loop je kans alsnog een schadevergoeding te moeten betalen.
Wat doe je als er inbreuk is gemaakt?
Wat doe je als je een inbreuk constateert? Allereerst: zo veel mogelijk bewijs verzamelen. Maak screenshots, bij voorkeur met datum erbij. Kijk of de foto ook op Facebook of Twitter is overgenomen, want dat is volgens de rechter ook een verveelvoudiging. Maak ook daar screenshots van. Noteer de URL’s waar de foto’s staan en meer van dat soort zaken. Bedenk wat je schade is en welk doel je wil bereiken en klim in de pen. Volg het stappenplan bij een inbreuk.
Aangesproken op je smoesje, wat nu?
Heb je een inbreuk gemaakt op het werk van een ander? Krijg je nu een boze brief? Wat moet je doen?
Keep calm & call your lawyer. Nou goed, vooruit, voor je belt: heb je de foto gekopieerd of embed? Een foto die embed is mag je laten staan. Staat de foto op je server: direct verwijderen. Je doet er ook verstandig aan je andere foto’s nog eens na te lopen. Verzin geen smoesjes, biedt excuses aan, leg uit dat je niet eerder wist dat je fout zat en dat je het graag onderling wil oplossen. Doe een schikkingsvoorstel. Doorloop dit stappenplan wanneer je inbreuk hebt gemaakt op auteursrecht.
