Op producten rust ook auteursrecht. Iemand heeft het ontworpen, tenslotte. Een foto maken van een product is een verveelvoudiging. Het is nu juist een van de rechten van de makers van een werk, om die verveelvoudiging te verbieden. Om een product te mogen fotograferen heb je toestemming nodig of je moet gebruik kunnen maken van een uitzondering op het auteursrecht.
Fotograferen is verveelvoudigen
Wanneer je een product fotografeert, is dat een verveelvoudiging van dat product. De auteursrechthebbende van het product, zoals de ontwerper, mag juist bepalen of het werk verveelvoudigd wordt en mag dus ook een ander verbieden dat te doen. Er zal dus toestemming nodig zijn of er moet gebruik gemaakt kunnen worden van een uitzondering op het auteursrecht.
Prominent bloemetjesbehang
Modemerk Marc Cain gebruikte voor de ss 2015 campagne een bloemetjesbehang. Dat wist de ontwerpster ervan, want ze hadden het bij haar ingekocht. Hoe het precies gebruikt zou worden, wist ze echter niet.
Het behang bleek een groot onderdeel van de foto’s uit te maken. Zelfs meubels in de foto’s waren met het behang bekleed. Vervolgens bleek ook nog dat foto’s van het behang gebruikt werden als schutbladen in de catalogus.
De ontwerpster sprak met modemerk hierop aan. Ze kwamen naamsvermelding overeen, maar kwamen niet uit de vergoeding. Dat werd dus een rechtszaak.
In het vonnis wordt eenvoudigweg gesteld dat er auteursrecht rust op het behang, dat het verveelvoudigd is dor het op deze manier te fotograferen en gebruiken en kent aan de ontwerpster schadevergoeding van €2.510,- toe.
Graffiti is ook beschermd door auteursrecht
H&M liet foto’s maken voor een nieuwe collectie. Het mocht wel lekker urban zijn. Ze vonden een mooie, grafische, graffitimuur en gebruikten deze als achtergrond.
Het model moest er wat sprongen voor doen. Mooie foto’s, maar de kleding is er nauwelijks op te zien. De graffiti juist wel. Daardoor is het een verveelvoudiging van de graffiti.
H&M wilde oorspronkelijk de artiest voor de rechter dagen, om daar te bepalen of de artiest wel auteursrecht hd op zijn graffiti. H&M trok dit uiteindelijk in.
Lees hierover meer in mijn blogpost over H&M en Revok.
Geen incidentele verwerking
Mag je dan nooit iets als achtergrond gebruiken? Jawel, maar dan moet het een zogenaamde incidentele verwerking zijn. Het mag dan niet te prominent in beeld zijn.
Of er sprake is van een incidentele verwerking wordt bepaald aan de hand van de kwaliteit en kwantiteit van het werk dat in het andere werk te zien is. Ofwel: hoe nadrukkelijk is het aanwezig, hoe belangrijk is het, en hoeveel of hoe lang is het in beeld?
Als iets dus ‘per ongeluk’ in beeld is of echt van ondergeschikt belang is, dan is het vaak een incidentele verwerking en mag het dus gewoon.
Hoe moet je dan producten verkopen?
Als productfotografie niet mag, omdat het inbreuk maakt op het auteursrecht op het product, hoe kun je dan nog producten in een webshop verkopen?
Het auteursrecht kent in Nederland maar een beperkte hoeveelheid uitzonderingen. De wet biedt in dit geval dus geen uitkomst.
Soms willen merken en ontwerpers echt niet dat je hun producten zelf gaat fotograferen. Ze willen de kwaliteit en stijl van de afbeeldingen in de hand houden. Alles om te voorkomen dat lelijke afbeeldingen de reputatie van het merk kunnen schaden. Maar vaak stellen ze dan juist wel eigen beeldmateriaal ter beschikking met een licentie erbij, zodat je toch afbeeldingen hebt om te gebruiken in de webshop en voor marketing op social media en in advertenties.
In alle andere gevallen kun je natuurlijk gewoon om toestemming vragen bij de auteursrechthebbende. Dat is meestal het merk zelf. De kans dat je die toestemming krijgt is natuurlijk groot. Ook zij willen graag dat je de producten verkoopt tenslotte! Als ze dan zelf geen afbeeldingen ter beschikking stellen, zul je zelf wel wat moeten maken.
Auteursrecht op productfotografie
Let op!
Producten fotograferen, kan een inbreuk zijn op het auteursrecht op het ontwerp van die producten. Als het zogenaamde packshots zijn of vrijgestelde foto’s, dan zit daar geen creativiteit in en rust op die foto’s geen auteursrecht.
Op originele foto’s kan wel auteursrecht rusten. Het kan dan zijn dat je met die foto inbreuk maakt op het auteursrecht op het ontwerp, en tegelijkertijd een eigen auteursrecht hebt op de foto.
