Roddelpraat heeft de rechtszaak verloren. Ze moeten de video met Famke Louise offline halen, waarin ze haar diss track volledig lieten horen. Het was onrechtmatig en een inbreuk op haar auteursrecht.

Update 13/12/2022: Roddelpraat verliest ook kort geding in hoger beroep. Zie onderaan deze blogpost voor meer daarover.

Waar ging de rechtszaak over?

Famke Louise heeft een zogenaamde diss track opgenomen, nadat ze met ruzie bij Spec was vertrokken. Roddelpraat heeft deze track volledig laten horen, en becommentarieerd, in een van hun video’s.

Er spelen daarom twee vragen:

• Is er sprake van een inbreuk op auteursrecht? Roddelpraat heeft immers de volledige track laten horen én de vraag is of de track al openbaar was of niet.
• Is het commentaar van Roddelpraat op de track een schending van de eer en goede naam van Famke Louise of gaat de vrijheid van meningsuiting van Roddelpraat hier voor?

Uit het kort gedingvonnis:

“In september 2020 heeft [eiseres] een diss track opgenomen. De term “diss” duidt op belediging en stamt af van het woord ‘disrespect’. In de rapscene staat een diss track voor een muziekwerk dat ten doel heeft een ander persoon, vaak een andere artiest, verbaal aan te vallen.

Deze door [eiseres] in een studio opgenomen diss track is gericht aan SPEC en [naam 1] (en zijn vrouw). Het gaat onder meer over de breuk tussen [eiseres] en SPEC (“Nu ben ik eigen baas, je kan me niet meer ontslaan” en “Die zien we beiden niet meer terug”) en over [naam 1] persoonlijk. (“Je man is echt een vieze en laat ze broek zakken” en “Maar ik ga niet alles zeggen omdat ik je moeder ken”)

Op 15 oktober 2020 heeft [eiseres] een klein deel van deze diss track, op haar Instagram geplaatst bij ‘Instagram Stories’, waarop het 24 uur beschikbaar was. In het door haar op Instagram geplaatste gedeelte komt ook de zin voor: “Je man is echt een vieze en laat ze broek zakken”.

Schending auteursrecht: track was nog niet openbaar

Volgens de voorzieningenrechter is er in elk geval sprake van een inbreuk op auteursrecht. De track is door Roddelpraat zonder toestemming van Famke Louise openbaar gemaakt en Roddelpraat kon niet aantonen dat de track al volledig eerder openbaar was.

“Een geheime diss track openbaren en beschuldigingen uit je duim zuigen die het publiek voor zoete koek aanneemt, en vervolgens het slachtoffer belachelijk maken en wegzetten als achterlijk wijf. Dat dient onrechtmatig te zijn.” Met deze woorden heeft de advocaat van [eiseres] haar pleidooi treffend en terecht afgesloten. Het publiceren van een diss track, die niet eerder (in zijn geheel) openbaar is gemaakt, levert een auteursrechtinbreuk op.“

De voorzieningenrechter vind het belangrijk dat de track nog niet openbaar was. Door Roddelpraat is het wel openbaar geworden en dat is een inbreuk op auteursrecht. Dit is een van de exclusieve rechten van het auteursrecht.

Roddelpraat heeft nog verweer gevoerd door te stellen dat FunX in elk geval de track al in bezit had. De track moest dus al in kleine kring openbaar zijn gemaakt en ook dat geldt als openbaarmaking volgens de Auteurswet.

Het zou misschien wel zo kunnen zijn dat de track al verspreid was, maar niet dat dit ook met toestemming van Famke Louise is gedaan. En zonder die toestemming is de verspreiding en openbaarmaking niet rechtsgeldig.

Om deze reden kan Roddelpraat zich niet beroepen op het citaatrecht. Een van de vijf criteria is immers dat het werk al rechtmatig openbaar gemaakt moet zijn en dat was hier volgens de voorzieningenrechter niet het geval.

Famke Louise had zelf al een deel van de diss track openbaar gemaakt

Kan er dan niet geciteerd worden uit het deel dat Famke Louise zelf al in een story op Instagram had geplaatst? Het was maar 24 uur beschikbaar. Dat maakt volgens de voorzieningenrechter kennelijk uit. Dat lijkt mij een onjuiste conclusie. Openbaar is immers openbaar en het kan altijd zo zijn dat iemand op een gegeven moment weer iets offline haalt. Dat maakt dan niet alsnog een citaat ongeldig.

Verder zegt de voorzieningenrechter dat in dat deel geen verwijzingen naar Ali B. zitten. Dat is meer steekhoudend. Immers was het argument voor een citaat of anders voor de persvrijheid, dat het mogelijke misbruik of grensoverschrijdend gedrag van Ali B. besproken moest worden. Als dat met die story niet kan, gaat dat argument inderdaad niet op.

Auteursrecht vs Vrijheid van meningsuiting

Kan het hier dan niet belangrijker zijn dat een (mogelijke) misstand aan de kaak wordt gesteld, dan dat Famke Louise haar auteursrechten mag beschermen?

Op dit moment zijn er twee stromingen in de juridische wereld als het over deze vraag gaat.

De ene stroming zegt: auteursrecht is een gesloten stelsel. Alle uitzonderingen staan al in de Auteurswet omschreven. Er is geen ruimte voor andere uitzonderingen. Zo is de Auteurswet niet ontworpen.

De andere stroming zegt: de vrijheid van meningsuiting is een grondrecht. Je moet altijd rechten tegen grondrechten kunnen afwegen, waardoor in sommige gevallen het grondrecht dus toch zwaarder weegt dan het auteursrecht.

Hier bestaat dus geen consensus over en dat maakt het lastig. De voorzieningenrechter maakt deze afweging niet eens, omdat ze al vinden dat om andere redenen Roddelpraat hier geen beroep kon doen op de vrijheid van meningsuiting.

Inbreuk eer en goede naam

De vertoning van de diss track en de manier waarop deze besproken wordt, door te suggereren dat Famke Louise ook grensoverschrijdend gedrag door Ali B. heeft moeten meemaken, kan een inbreuk zijn op de eer en goede naam van Famke Louise. Dat hoeft geen probleem te zijn als de vrijheid van meningsuiting in dit geval belangrijker is.

Roddelpraat vond dat zij hiermee een misstand aan de kaak stelden en daarom hun vrijheid van meningsuiting belangrijker moest zijn. De voorzieningenrechter ziet dat anders. Als zij een misstand aan de kaak stellen, moet dat voldoende steun vinden in de feiten.

Roddelpraat vond zelf dat ze het allemaal niet als feiten hebben gebracht, maar als meningen en suggesties. En dat mag ook beledigend, choquerend of verontrustend zijn.

De titel van de video was echter ‘Famke Louise misbruikt door Ali B.’ Dat is geen mening, maar gebracht als feit. Zo vindt de rechter dat ook de bespreking in de video steeds als feiten worden gebracht. Dat ze een slag om de arm houden en het de stijl van borrelpraat heeft, maakt niet uit. Roddelpraat presenteert de roddels als feiten en het zijn geen onschuldige roddels. Dat rekent de voorzieningenrechter hen aan.

Onderbouwing door feiten?

Zijn de roddels dan wel onderbouwd door feiten of dat ook niet? De enige onderbouwing die er is, is de track zelf. Ook de persoon die de track aan Dennis Schouten zou hebben geleverd, heeft niets over misbruik gemeld. Bovendien is er geen sprake van wederhoor geweest en heeft Roddelpraat ook geen verder onderzoek gedaan.

Dat er in de track wordt gezegd ‘hij laat ze broek zakken’, is nog niet voldoende bewijs dat ook Famke Louise misbruikt zou zijn door Ali B. Immers zijn de roddels er net zo goed dat Ali B. veel buitenechtelijke relaties heeft (gehad).

Omdat de beweringen niet ondersteund zijn door de feiten, is de uiting volgens de voorzieningenrechter niet toegestaan.

De misstand bestaat niet

Volgens de voorzieningenrechter bestaat de misstand niet. Famke Louise heeft immers gezegd dat zij niet misbruikt is en dat er ook geen ander (seksueel) grensoverschrijdend gedrag door Ali B. zou hebben plaatsgevonden.

Deze misstand bespreken en daarom grenzen over mogen gaan, kan dus ook niet, volgens de voorzieningenrechter. Roddelpraat kan de misstand immers niet aantonen.

Omdat de misstand niet bestaat, kan volgens de voorzieningenrechter ook geen beroep worden gedaan op de reportage-exceptie of de persexceptie (vrijheid van meningsuiting). Er is namelijk geen sprake van een actuele gebeurtenis, want er was dus geen gebeurtenis.

Volledige uitzending moet worden verwijderd

• De voorzieningenrechter beslist uiteindelijk dat de volledige video van YouTube moet worden verwijderd.
• Ook mag Roddelpraat de diss track niet opnieuw verspreiden.
• Ze mogen ook niet meer naar de uitzending verwijzen of er promotie voor maken.
• Roddelpraat mag Famke Louise geen ‘achterlijk wijf’ meer noemen.
• Het bericht van 28 februari 2022 moet van Roddelpraat.nl verwijderd worden.
• De rectificatie moet twee dagen lang op de website van Roddelpraat gepubliceerd staan. Dit mede omdat het publiek van Roddelpraat het vonnis waarschijnlijk niet in zijn geheel zullen lezen.
• De gevraagde dwangsom wordt beperkt tot €10.000,- per dag dat Roddelpraat niet aan het vonnis voldoet, met een maximum van €100.000,- (10 dagen).
• Roddelpraat moet de proceskosten van Famke Louise vergoeden, zo’n €9.800,-.

Roddelpraat doet crowdfunding

Roddelpraat is aan diens eigen advocaat kennelijk ruim €17.000,- kwijt. Ze vragen van hun volgers namelijk 27k, omdat ze hun eigen advocaat en die van Famke Louise moeten betalen.

Overigens zeggen ze daar dat de voorzieningenrechter partijdig was. Dat gevoel begrijp ik wel. Het vonnis heeft namelijk een stijl waarbij het oordeel al in de eerste zin begint. In principe volgen eerst overwegingen met hooguit wat tussenconclusies per onderwerp. Nu lijkt het bijna andersom te zijn. Maakt voor de inhoud niet uit, maar erg mooi staat het niet.

Of lees zelf het vonnis.

Lees er ook over bij Mediacourant

Roddelpraat verliest ook hoger beroep bij hof Amsterdam

Roddelpraat heeft voor een tweede keer van Famke Louise verloren. Rodderpraat spande een hoger beroep aan, nadat ze in kort geding verloren. Het hof Amsterdam heeft hierover een duidelijk arrest geschreven.

Inbreuk op auteursrecht door volledig uitzenden van diss track

Roddelpraat heeft de volledige diss track laten horen in de uitzending. Dat is een openbaarmaking waar ze in beginsel toestemming voor nodig hebben.

Van uitputting is geen sprake, volgens het hof. Dat lijkt me ook logisch. Het is immers niet te vergelijken met een fysiek exemplaar dat je doorgeeft aan een ander. Door het uit te zenden wordt juist opnieuw openbaar gemaakt en een groter publiek bereikt. Een publiek dat Famke Louise ook niet had willen bereiken, aangezien het zelf niet volledig openbaar op internet heeft geplaatst.

Is het dan geen citaat? Roddelpraat bespreekt het immers uitgebreid en bespreekt telkens enkele zinnen. Heb je daarmee niet zoveel besproken dat het een citaat is? Nee, volgens het hof Amsterdam. Als je een nummer volledig uitzendt, kan dat in beginsel al geen citaat meer zijn. Roddelpraat zou niet goed genoeg hebben uitgelegd waarom het nodig was om het volledige nummer te gebruiken.

Als Roddelpraat steeds alleen de zinnen had laten horen, waar ze ook specifiek commentaar op hadden, dan zouden ze wellicht wel met het citaatrecht weg hebben kunnen komen.

Roddelpraat deed ook nog een beroep op de parodie-exceptie. Tsja, dat zij de hele situatie lollig vinden, maakt het natuurlijk allemaal nog niet zo grappig dat het een parodie is. Bovendien zou je er dan toch echt wat aan moeten veranderen of toevoegen om er een parodie van te maken. Dat vindt het hof Amsterdam ook.

Vrijheid van meningsuiting geen beperking op auteursrecht

Roddelpraat vond ook dat de vrijheid van meningsuiting een extra beperking op het auteursrecht zou kunnen opleveren. Met een beroep op de vrijheid van meningsuiting, zou je dan geen inbreuk maken op het auteursrecht.

De beperkingen op het auteursrecht zijn uitputtend geregeld. Ofwel: een andere uitzondering dan zoals die al in de Auteurswet zelf staat, is niet mogelijk. Dat zegt ook het hof.

Er is wel een zogenaamde reportage-exceptie. Daarmee wordt in feite geregeld dat gebruik van de vrijheid van meningsuiting in het kader van nieuws, wél een beperking kan zijn op het auteursrecht. Het moet gaan om een actuele gebeurtenis, dat deel uitmaakt van een reportage (foto, film, radio of tv) én de naam en bron worden vermeld.

Volgens het hof kun je op basis van de reportage-exceptie alleen meestal nog geen volledig werk gebruiken, zoals Roddelpraat nu heeft gedaan. Dat kan alleen in uitzonderlijke gevallen, waarbij het gebruiken van het volledige werk noodzakelijk is.

Door de #boos uitzending over The Voice, was dit onderwerp wel actueel. Aan dat onderdeel had Roddelpraat dus wel voldaan. Maar omdat ze alleen een eigen interpretatie hebben gebruikt, en een bewering van iemand anders dat er sprake zou zijn geweest van misbruik, maar er verder geen concrete aanwijzingen waren, maakt dat er niet voldoende rechtvaardiging is om de volledige track te laten horen.

Belangenafweging privacy en vrijheid van meningsuiting

Volgens het hof moet er ook een belangenafweging gemaakt worden tussen de grondrechten privacy en vrijheid van meningsuiting. De rechten zijn gelijkwaardig en er zit geen rangorde tussen. Dat is goed om te lezen, omdat er in het kader van portretrecht steeds meer juristen lijken te zijn die vinden dat privacy in beginsel belangrijker is. Mijn mening over die discussie laat ik voor nu even achterwege, omdat het niet belangrijk is in deze specifieke zaak.

Wat was er volgens het hof te horen in de diss track? In elk geval wel dat Famke Louise van mening was dat Ali B. zich onbehoorlijk heeft gedragen. Maar de tekst is niet duidelijk genoeg om daaruit ook af te mogen leiden dat Famke Louise zelf misbruikt zou zijn.

Het hof zegt daarover: “Het gaat dus per saldo om louter speculatie, een losse theorie, en niet om een feit dat wordt bevestigd door het in de aankondiging van de uitzending geclaimde bewijs.”

Mensen die de uitzending bekeken, vatte het echter wel op als feiten, zo bleek uit reacties onder de video. Bovendien heeft Roddelpraat geen wederhoor toegepast. Nou is wederhoor voornamelijk een journalistieke waarde, maar wanneer je vrijheid van meningsuiting wil gebruiken, terwijl je daarmee ook iemands privacy schendt, dan moet je wel wat meer hebben dan alleen speculaties en eigen interpretatie. Wederhoor kan daarbij helpen. Het is dus geen verplichting, maar wel een mogelijke oplossing.

Roddelpraat wederom verloren van Famke Louise

Roddelpraat heeft dus op alle punten (wederom) verloren van Famke Louise.

Het was zowel een inbreuk op auteursrecht als een schending van haar privacy.

Roddelpraat moet nu aan Famke Louise voor dit hoger beroep een bedrag van €11.671,- betalen voor het salaris van haar advocaat. Daarbij komen natuurlijk ook hun eigen advocaatkosten nog. Gelukkig hadden ze al een hoop opgehaald met hun crowdfunding na het kort geding in eerste aanleg.

Het volledige arrest lees je op rechtspraak.nl