Redactie van een tijdschrift belt een van hun vaste fotografen: “Wil jij volgende week foto’s maken voor bij een interview?” En zo wordt aan de fotograaf een opdracht verleend onder de gebruikelijke voorwaarden tussen beide partijen. Daarna ontstaat er een geschil over het gebruik van de portretten, tussen de fotograaf en de geportretteerde. Dat eindigt in een rechtszaak.
Foto’s voor privégebruik
De geportretteerde vraagt later aan het tijdschrift en aan de fotograaf wat foto’s op, zonder verder te vertellen waar hij het voor wil gebruiken. De geportretteerde ontvangt de foto’s ‘voor privégebruik’. Voor andere soort gebruik verzoekt de fotograaf om even contact op te nemen.
Later ontdekt de fotograaf dat de portretfoto ook is gebruikt voor de omslag van een boek. De uitgever bleek gelukkig bereid te schikken. De geportretteerde gebruikte enkele foto’s echter ook voor de website en Facebookpagina van zijn politieke beweging. Hiervoor was geen toestemming gevraagd. De geportretteerde vond echter dat hij toestemming had gekregen van het tijdschrift, maar kon dit verder niet onderbouwen. Tot een schikking kwam het helaas niet. Een dagvaardingsprocedure volgde.
Toestemming van het tijdschrift?
De geportretteerde beroept zich steeds op de toestemming die hij van het tijdschrift zou hebben gekregen. Daar zijn twee problemen mee:
- De fotograaf heeft nooit aan het tijdschrift toestemming verleend om sublicenties te verlenen, dus kan het tijdschrift geen rechtsgeldige toestemming hebben verleend.
- De toestemming kan door de geportretteerde niet eens worden aangetoond, bovendien zorgt dat voor een geschil tussen het tijdschrift en de geportretteerde. Daar staat de fotograaf buiten.
Kortom, de geportretteerde heeft alleen rechtsgeldig toestemming gekregen voor privégebruik. Elke andere toestemming was onrechtmatig, waardoor het andere gebruik een inbreuk op het auteursrecht van de fotograaf oplevert.
Verzilverbare populariteit
De geportretteerde stelt nog dat hij heel bekend is en daarom een verzilverbare populariteit heeft. De fotograaf had moeten vermelden dat hij geen gratis licenties voor commercieel gebruik zou verstrekken en daarom zou de fotograaf nu een vergoeding aan de geportretteerde moeten betalen.
Ook dat gaat hier niet op. Het portretrecht gaat immers enkel om het publiceren van portretten. De fotograaf heeft de portretten niet gepubliceerd. Als de geportretteerde dus al een verzilverbare populariteit zou hebben en betaald had moeten worden voor het meewerken aan het interview en/of publiceren van de portretfoto’s, had het tijdschrift dat moeten betalen.
Overigens ging de rechter ervan uit dat de geportretteerde inderdaad een verzilverbare populariteit bezit, omdat hij nu eenmaal geïnterviewd wordt. Dat komt in het vonnis niet zo naar voren. Daar wordt eenvoudigweg vastgesteld dat de geportretteerde een verzilverbare populariteit heeft.
Naar mijn idee is dat in dit geval onjuist. Het enkele feit dat mensen gevraagd worden voor interviews, maakt nog niet dat ze geld kunnen verdienen met wie ze zijn, in plaats van met wat ze doen. (Als dat wel zo zou zijn moet ik misschien nog even wat factuurtjes sturen, trouwens) Verzilverbare populariteit gaat namelijk om het commercieel uitbuiten van wie je bent. Het zijn bekende Nederlands die dit kunnen hebben. Acteurs bijvoorbeeld. Mensen die gevraagd kunnen worden om in een reclamespotje te spelen, zou je kunnen zeggen.
Politici zijn wel bekend, maar verdienen geld met wat ze doen, niet met wie ze zijn. Ze hebben daarom geen verzilverbare populariteit. (Foto)modellen verdienen geld met het model staan, niet met wie ze, als persoon/karakter, zijn. Zij hebben daarom geen verzilverbare populariteit. (Tenzij ze weer zo bekend worden als een Doutzen Kroes, bijvoorbeeld).
Genoeg voer voor discussie in een andere blogpost.
Schadevergoeding
Dan moeten we het nog hebben over de schadevergoeding. Daarbij werd aangehaakt bij de tarieven van Stichting FotoAnoniem. De naam van de fotograaf werd nergens vermeld, afbeeldingen waren bijgesneden en op de website stond een copyright notice van de politieke beweging, waardoor leek alsof die politieke beweging de auteursrechthebbende van de foto’s was. Dat zijn extra inbreuken, waar ook een vergoeding voor is gevraagd.
Voor 2 foto’s kwam het daardoor neer op een vergoeding van €2100,-, die door de rechter ook is toegewezen.
De hele uitspraak kun je lezen via IE-Forum.
Heeft iemand inbreuk gemaakt op jouw auteursrecht? Uiteraard helpen we jou ook graag. Neem even contact met ons op per telefoon of e-mail.
Mail Charlotte’s Law
Wil jij nou ook weten wanneer je voldoende toestemming hebt om een foto te mogen publiceren of wanneer je een foto naar de geportretteerde mag doorsturen? Charlotte geeft ook (maatwerk) trainingen aan onder meer redacties en geeft een-op-een advies aan makers en bloggers/content creators/ondernemers.
Wat betekent ‘voor privégebruik’
Privégebruik was in deze zaak geen punt van discussie. De foto’s waren gebruikt voor een politieke beweging, dat is in elk geval geen privégebruik.
‘Privégebruik’ betekent eigenlijk net zoveel en zo weinig als ‘rechtenvrij’ of ‘voor eigen bedrijfsdoeleinden’. Het probleem is namelijk dat iedereen er iets anders onder zou kunnen verstaan. Is een portret gebruiken als profielfoto op social media privégebruik? Maakt het dan nog uit of het een persoonlijk account of zakelijk account is? En wat is LinkedIn dan eigenlijk? Is dat niet altijd zakelijk? Of juist altijd privé? Dan nog trouwens, je geeft aan al die social media kanalen een sub-licentie, en valt het verlenen van sub-licenties wel onder privégebruik?
Kortom: gebruik samenvatten in een woord is niet handig. Je gebruikt het woord dan als definitie, maar niemand wat wat jouw of de definitie is van dat woord. Je zult het daarom moeten uitleggen en beschrijven.
Als je dan toch bezig bent, zeg dan meteen even wat over de duur, het geografisch gebied, wel of niet bewerken, online/offline, sublicenties verlenen, het einde van de licentie en meer van dat soort zaken. Je kunt maar duidelijk zijn. Dan weet iedereen tenminste ook wanneer er niet aan een licentie voldaan wordt en hoef je er waarschijnlijk niet voor naar de rechter.
