Auteursrecht: wanneer is er sprake van commercieel gebruik?
Allereerst: in Nederland doet het er in de basis niet toe of je een werk commercieel gebruikt of niet. Pas wanneer je afspraken hebt gemaakt, is dat van belang. In die afspraken kan tenslotte staan hoe je werk mag gebruiken. Ik zou dan niet aanraden om een algemene term als ‘commercieel’ te gebruiken, omdat iedereen dat anders invult. Net als ‘rechtenvrij’ overigens. Wil je werk met een creative commons licentie gebruiken, dan krijg je wel te maken met al dan niet een licentie voor commercieel gebruik. Goed, wat verstaan we dan eigenlijk onder commercieel gebruik?
Creative Commons
De Creative Commons licenties vertellen niet wat wel commercieel is, maar alleen wat niet commercieel is. Niet gek ook, want het uitgangspunt is dat de werken wel commercieel gebruikt mogen worden, tenzij in de licentie is opgenomen dat de werken niet commercieel gebruikt mogen worden.
NietCommercieel betekent niet primair bedoeld voor of gericht op zakelijke of financiële compensatie. Voor toepassing van deze Publieke Licentie is de uitwisseling van het Gelicenseerde Materiaal voor ander materiaal dat volgens het Auteursrecht of Soortgelijke rechten is beschermd, bij het digitaal of op soortgelijke wijze delen van bestanden (file-sharing) NietCommercieel, tenzij de betaling van een geldelijke vergoeding heeft plaatsgevonden bij de uitwisseling.
Geeft dit voldoende duidelijkheid? In zoverre dat als je het gebruikt op een wijze dat je er geld voor krijgt, het in elk geval commercieel gebruik is. Maar wat nou als je niet (direct) geld verdient met dat werk? En wanneer is er dan eigen sprake van zakelijke compensatie of commercieel/zakelijk voordeel? Bij Creative Commons zelf geven ze het antwoord ook niet. Ze doen het af met: ‘dat hangt ervan af’. Man, het lijken net juristen. Wat ze wel zeggen is dat gebruik door een commerciële organisatie, niet per se ook commercieel gebruik van het werk betekent. Dat geldt andersom overigens ook. Als je niet zeker weet of je een werk mag gebruiken zoals jij dat wil, moet je de rechthebbende maar benaderen, zeggen ze. Je kunt als rechthebbende echter niet bij voorbaat uitleggen wat je wel en niet commercieel vindt. Dat zou de licentie mogelijk te veel wijzigen, zegt Creative Commons.
LawStories in je mailbox?
Elk onrechtmatig gebruik is een inbreuk
Vaak krijgen makers als auteursrechtsmoesje te horen dat het werk niet commercieel is gebruikt en dat er dus geen sprake zou zijn van een inbreuk of in elk geval geen recht zou zijn op schadevergoeding. Helaas is dat niet waar. Ook bij niet-commercieel gebruik, heeft de maker recht op schadevergoeding, wanneer het werk zonder toestemming of zonder gebruik van een wettelijke uitzondering werd gebruikt. Als niet-commercieel gebruik geen inbreuk op zou leveren, zou het immers betekenen dat iedereen alles zomaar mag gebruiken, ook zonder toestemming. Zelfs de Fair Use exceptie in de VS gaat niet zover. Bij wel commercieel gebruik kan er ook nog eisnwafdracht gevorderd worden en de schadevergoedingen kunnen hoger zijn.
Doet het ertoe of je werk commercieel hebt gebruikt?
De auteurswet is hier neutraal in. Of je een werk nu commercieel hebt gebruikt of niet, maakt in principe niet uit. Als je gebruik wil maken van een bepaalde uitzondering in het auteursrecht, kan het wel zo zijn dat het de exploitatie van het werk niet mag belemmeren. Daar is natuurlijk eerder sprake van wanneer een werk commercieel werd gebruikt, dan wanneer het niet commercieel werd gebruikt.
Parodie
Waar het commercieel gebruik wel even om de hoek komt kijken, is bij de parodie. Een parodie maken op een bestaand werk mag. Een grapje moet kunnen. Maar het mag de reputatie van de maker niet te veel aantasten en wanneer er sprake is van commercieel gebruik of concurrentiemotieven, zal een parodie ook minder snel toegestaan zijn. De een mag niet ten koste van de ander geld verdienen aan een parodie. Er moet daarom wel voldoende afstand worden genomen van het origineel, zodat niet kan lijken alsof de maker van het oorspronkelijke werk ook de maker van de parodie is. ]
Lees verder:
