De regels van het auteursrecht zijn niet altijd even makkelijk. Iedereen heeft zo zijn eigen mening over wat wel en niet mag. Sommigen vinden dat je alles van iedereen mag overnemen. Anderen vinden het al te ver gaan wanneer iemand zich door een idee heeft laten inspireren. Waar ligt, juridisch, de grens tussen inspiratie, een copycats zijn en plagiaat plegen?
Niet altijd auteursrecht
Hoe graag je het misschien ook zou willen, je hebt niet altijd een auteursrecht. Zo kun je bijvoorbeeld geen auteursrecht hebben op een stijl of een idee. Als je werk niet creatief genoeg is, rust er ook geen auteursrecht op. Het moet een eigen en oorspronkelijk karakter hebben en het stempel van de maker dragen. Als het dus té eenvoudig is, kan er geen auteursrecht op rusten.
3, 5 of 7 verschillen?
Hoeveel moeten twee werken van elkaar afwijken? Je hoort wel eens dat er bij 3 of 5 of 7 verschillen, sprake is van een nieuw, niet inbreukmakend, werk. Zo werkt het helaas niet. De vraag is of er auteursrechtelijke trekken zijn overgenomen. Ofwel: dat wat het ene werk karakteriseert, is dat wat je in het andere werk terugziet? Het gaat dus niet om het aantal verschillen, maar om het soort verschil.
Copycats laat zich inspireren
Copycats maken niet altijd inbreuk op auteursrecht. Ze laten zich wel inspireren door anderen. Vooral door een idee of een stijl over te nemen. Van Dale omschrijft een copycat als een na-aper, navolger en afkijker. Het gaat dus wel om nadoen, maar niet per sé om exact hetzelfde doen.
Wanneer de copycat zich alleen laat inspireren en voldoende eigen creativiteit inbrengt, hoeft er geen sprake te zijn van een inbreuk op auteursrecht.
Van copycat naar plagiaat
Wanneer het inspireren te veel kopiëren wordt en de verschillen te klein zijn, kan een copycat plagiaat plegen. Plagiaat is ook geen juridische term. Plagiaat is het toe-eigenen van een werk van een ander en het als eigen werk openbaar maken. Je maakt dus gebruik van een werk van een ander en doet alsof het je eigen werk is. Plagiaat is daarmee bijna altijd een inbreuk op auteursrecht. Als iemand vergeet bij een citaat aan te geven van wie het afkomstig is, noemen we het plagiaat en is het een inbreuk op auteursrecht. Wanneer er wel netjes aan de regels van het citaatrecht wordt voldaan, is datzelfde overgenomen stukje werk, opeens geen plagiaat meer. De lijn is dus dun.
Inspireren mag, kopiëren niet
Je mag je dus wel laten inspireren door werk van een ander, maar je mag het niet kopiëren. Neem gerust een idee of een stijl over, maar neem liever niet een bestaand werk als basis. Neem niets over waaraan het oorspronkelijke werk nog te herkennen is en zorg voor veel eigen creativiteit.
Publiek Domein
Een uitzondering is uiteraard het publiek domein. Wanneer de maker van een werk meer dan 70 jaar geleden is overleden, vallen alle werken van die maker in het publiek domein. Je die werken gratis gebruiken, zoals je maar wil.
