Sanoma en haar licenties

Regeling gebruik opdrachtmateriaal

De regeling gebruik opdrachtmateriaal heet zo sinds 2006. Daarvoor heette het steeds Regeling Hergebruik. Deze regeling vervangt de regeling uit 2010. Deze regeling geldt voor alle freelancers, zowel tekst als beeld, stylisten etc.
Deze regeling is er voor werk dat in opdracht van Sanoma is gemaakt en waarvoor geen andersluidende afspraken zijn gemaakt. Dat laatste is positief, want dat wil zeggen dat er de mogelijkheid bestaat om wel afwijkende afspraken te maken. Mocht je het met deze regeling niet eens zijn, is het dus aan te raden je best te doen tot andere afspraken met Sanoma te komen. Zorg wel dat je deze afspraken met een bevoegd persoon maakt en zet bij voorkeur deze afspraken op papier. Een e-mailwisseling met afspraken blijft vaak iets te onduidelijk. Een samenvatting is al beter. Een ondertekende overeenkomst natuurlijk het allerbeste.

licentie
De regeling voorziet in een licentie. Deze geldt voor alle gepubliceerde én ongepubliceerde (restmateriaal) werken. Deze licentie ziet alleen op een termijn en door wie gepubliceerd mag worden. Niet op de wijze waarop. Het voorziet dus ook niet in afspraken over de wijziging van het werk. Bijvoorbeeld het inkorten van artikelen of bewerken van beeld. Daar zijn in deze regeling geen afspraken over gemaakt. Dat wil zeggen dat je hier afzonderlijk afspraken over zult moeten maken. Zijn er geen afzonderlijke afspraken gemaakt, dan geldt de basis van het auteursrecht.
Als maker verleen je aan Sanoma een licentie. Je houdt zelf het auteursrecht. De licentie is voor 9 maanden exclusief. Dat wil zeggen dat je het werk niet aan derden mag aanbieden of zelf ergens mag publiceren. In principe ook niet in je portfolio. Voor dergelijke publicaties zul je aan Sanoma toestemming moeten vragen. Je verleent aan Sanoma wel het recht jouw werk te publiceren in publicaties van Sanoma, Sanoma Corporation en derden. Sanoma mag jouw werk dus door anderen laten publiceren en daar eventueel een vergoeding voor vragen. Voor dit herpubliceren door Sanoma of derden, hoeft Sanoma geen aanvullende toestemming aan de maker te vragen. Deze licentie is, zoals gezegd, de eerste negen maanden exclusief. Na deze negen maanden blijft de licentie bestaan en mag Sanoma het werk dus nog steeds gebruiken zonder dat jouw toestemming daar verder voor nodig is. Overigens mag jij na deze periode wel zelf weer het werk weer ter beschikking stellen aan derden.
De negen maanden gaan in:
– vanaf de datum van eerste publicatie, indien het werk binnen een jaar gepubliceerd is
– vanaf de factuurdatum, indien het werk niet of pas na een jaar gepubliceerd is

vergoeding
De vergoeding voor het beeld wordt steeds apart afgesproken met de betreffende redactie. Ook hier geldt weer dat het verstandig is dit op papier te doen, zodat je achteraf bewijs hebt van de afspraken, mocht dat nodig blijken. De regeling voorziet er wel al in dat de prijsafspraken in elk geval betrekking hebben op alle publicaties en promoties van Sanoma, Sanoma Corporation en andere aanverwante (dochter) ondernemingen. Zowel print als digitaal, offline en online, waarbij het werk in een databank bewaard mag worden voor onbepaalde tijd. Voor hergebruik binnen Sanoma of Sanoma Corporation en diens dochterondernemingen zullen makers geen (extra) vergoeding ontvangen.
Het is dus niet de prijs die je afspreekt voor publicaties door derden. Sanoma bepaalt de prijs voor werk dat zij aan derden leveren. Zij mogen er dus ook voor kiezen dit gratis te doen. Voor zover het werk wat opbrengt krijgt de auteursrechthebbende daar 30% van, terwijl Sanoma 70% houdt. Hebben meerder mensen aan het werk meegewerkt, dan zal dus deze 30% door al deze mensen verdeeld moeten worden. Ook als Sanoma een geheel artikel, dus tekst en beeld gezamenlijk, aan derden in gebruik geeft, zal er maar één vergoeding gevraagd worden waarvan Sanoma de 30% naar redelijkheid zal verdelen onder de makers van het artikel.
Sanoma stuurt slechts een maal per jaar een overzicht van de vergoedingen. De freelancer zal naar aanleiding daarvan zelf een factuur moeten opstellen. Deze zal Sanoma binnen 45 dagen voldoen. Het kan dus zijn dat Sanoma op 1 januari 2014 een werk van jou aan een derde heeft geleverd en jij pas op 15 februari 2015 betaalt krijgt. Dan ben je erg snel geweest met het opmaken van je factuur.

Overigens gaan er door de PvdA kamervragen gesteld worden over dit contract.
Volgens de NVJ en FotografenFederatie hanteert Sanoma intern een stoplicht systeem. Werk wordt ingedeeld bij groen, oranje of rood, waarbij groen staat voor werk dat binnen Sanoma zonder toestemming hergebruikt mag worden, Oranje voor werk dat alleen onder voorwaarden hergebruikt mag worden en Rood voor werk dat niet hergebruikt mag worden. De Regeling gebruik opdrachtmateriaal plaatst al het werk in groen. NVJ en FF adviseren om bij het werk een tekst mee te sturen waarin je aangeeft dat hergebruik en doorplaatsing zonder toestemming niet zijn toegestaan. Ik vraag me af hoe houdbaar dat is, wanneer je wel akkoord bent gegaan met de regeling en niet vooraf andere afspraken hebt gemaakt. Afspraken maken is in elk geval een betere optie met meer zekerheid dan een eenzijdige mededeling.

Brief Beeldbewerking

Onlangs kregen beeldmakers, zoals fotografen en illustratoren een brief van Sanoma. Deze brief gaat enkel over de titels Magriet, Flair, Viva, Libelle en Zin. Vanaf 1 juli zullen de redacties van deze titels de beeldbewerking op zich nemen.
In de brief staat enkel dat deze bladen niet meer voor de beeldbewerking zullen betalen. Vervolgens geven ze aan hoe ze het beeld willen ontvangen. Waaronder dat de credits in de metadata opgenomen moeten zijn.
Als voorheen er duidelijk apart betaald werd voor het beeld zelf en voor de nabewerking, lijkt me over de prijs weinig meer te zeggen. Het is de keuze van de beeldmaker om tegen deze lagere prijs (on)bewerkt beeld te leveren. Over prijsafbraken in de (foto)journalistiek schreef ik al eerder.
De brief gaat behalve geld, eigenlijk ook over auteursrecht. De maker van werk of in dit geval beeld, is de enige die mag bepalen of het werk aangepast wordt. Kleine veranderingen zullen nog wel mogen, maar grote veranderingen niet. Grotere veranderingen, zonder toestemming, zijn onrechtmatige verveelvoudigingen. Daarnaast kan die verandering inbreuk maken op het persoonlijkheidsrecht van de maker. Daarover zeggen de regelingen van Sanoma niets. Een onderliggende, algemene overeenkomst heb ik niet kunnen vinden. Wellicht dat daar meer in te vinden is.
Geen afspraken = geen toestemming. Dus mag er schadevergoeding geëist worden. Daar zal Sanoma vast niet aan beginnen. Zij zullen, mede door deze brief, vinden dat zij toestemming hebben het beeld te bewerken. Maar hoever mogen ze daar mee gaan?
NVJ en FF stellen terecht dat de bewerking zo ver zou kunnen gaan dat daardoor een nieuw auteursrecht ontstaan. Dan heeft de maker een auteursrecht op zijn beeld en heeft Sanoma het auteursrecht op de bewerkte versie, terwijl de bewerkte versie tegelijkertijd inbreuk maakt op het origineel. Overigens is het natuurlijk niet zo dat als de credits niet in de metadata staat, dat Sanoma dan ook de credits niet in het blad hoeft op te nemen. Zo lijken ze het echter wel te bedoelen. Uit praktische overwegingen zou ik overigens wel adviseren zo goed mogelijk de credits (naamsvermelding) in de metadata op te nemen. Dit voorkomt gedoe en discussie en schadevergoedingen achteraf.
Het zou mij niets verbazen als Sanoma niets van schadevergoedingen wil weten en tegelijkertijd gebruik wil maken van het auteursrecht dat zij verkregen op de bewerkte versie. Dan doet de regeling gebruik opdrachtmateriaal er opeens niet meer toe. Die regeling gaat tenslotte niet over het werk van Sanoma zelf.
Kortom: als maker ben je auteursrechthebbende van het beeld. Sanoma mag niet zonder toestemming te veel bewerken. Bewerken ze toch, heb jij als maker recht op schadevergoeding. Mogelijk verkrijgt Sanoma tegelijkertijd een eigen auteursrecht op het bewerkte beeld.
Je doet er verstandig aan met de redacteuren van de betreffende bladen duidelijke afspraken te maken wat er met het beeld mag gebeuren. In hoeverre mogen ze bewerken? Vraag eventueel een hogere vergoeding als ze aangeven extreem te willen bewerken. Dat zal je een hoop gedoe, tijd en potentieel ook geld besparen wanneer je tegen een inbreuk door Sanoma aanloopt.
NVJ, FF en BNO roepen overigens gezamenlijk alle beeldmakers op zich te melden, wanneer zij ook een dergelijke brief van een van de titels hebben ontvangen. Zo proberen zij gezamenlijk een blok te vormen tegen Sanoma in de hoop wijzigingen door te kunnen voeren.

Lees ook:
– Auteursrecht: Naamsvermelding
– Auteursrecht: Naamsvermelding 2
– Auteursrecht: samenwerken en licenties
– Wat is nu commercieel gebruik?
– Inbreuk op auteursrecht, eerst waarschuwen?
– Workshop Auteursrecht