Periscope: auteursrecht en privacy bij een livestream

Je mag niet heimelijk filmen

Met nieuwe apparatuur wordt het steeds makkelijker om ongemerkt mensen te filmen. Wanneer je dat in een besloten ruimte doet, mag dat niet zomaar. Je bent dan heimelijk aan het filmen. Dat kun je voorkomen door aan te kondigen dat je gaat filmen of op een andere manier te laten zien dat je opnamen maakt. Het gaat hier dus niet om toestemming, maar simpelweg om de mededeling. Door de mededeling voorkom je dat je heimelijk filmt of fotografeert. Dat wil nog niet zeggen dat je het ook uit mag zenden. Daar komen we later op.

Filmen mag geen inbreuk op auteursrecht zijn

Je hebt in de bioscoop misschien wel eens gezien, bij de start van de film, dat je de film niet mag filmen. Het was lang de manier om eerder aan een film te komen dan hij op VHS of DVD te verkrijgen was. Je zult begrijpen dat je dat niet mag doen. Op presentaties rusten ook auteursrechten. Die mag je dus ook niet zomaar filmen. Daar heb je toestemming voor nodig van de persoon die de presentatie geeft. Hetzelfde geldt natuurlijk voor concerten, toneelstukken en dat soort zaken. In een museum rondlopen en de rondleiding livestreamen? Als het moderne kunst is, rust er op die kunstwerken nog een auteursrecht en het is het filmen en uitzenden daarvan een verveelvoudiging en openbaarmaking van die werken.
Let bij het filmen dus op, dat je daarmee geen auteursrechtelijk beschermde werken kopieert. Ken je de auteur, vraag dan simpelweg vooraf om toestemming.

Obstakels overwonnen? Filmen maar!

Denk eventueel nog aan huisregels van een gebouw of een evenement. Dat zijn besloten ruimtes en gelegenheden, waar eigen regels kunnen gelden. Daar zul jij je ook aan moeten houden.
Zodra bovenstaande obstakels zijn overwonnen, kun je filmen en streamen. Alles waar je vooraf rekening mee had kunnen houden, heb je al geregeld. De enige problemen die nu nog kunnen ontstaan zijn problemen tijdens het filmen. Je mag, wanneer je rekening hebt gehouden met bovenstaande, in principe alles filmen. Maar mag je ook alles uitzenden? Vrij essentieel wanneer je wil live streamen.

Portretrecht

Bij het portretrecht draait het om de publicatie van een portret. Het kan dus zijn dat je een persoon wel mag filmen of fotograferen, maar dat vervolgens niet mag openbaar maken.
Hoeveel mensen je filmt, maakt niet uit. Wel of het portretten zijn. Kunnen de mensen die je filmt herkend worden? Zo ja, is er sprake van een portret. Of er sprake is van een portret, moet per persoon bepaald worden. Het kan tenslotte zijn dat de ene persoon wel herkenbaar is en de andere niet. Als de personen niet herkenbaar in beeld gebracht worden, kun je gewoon uitzenden. Wanneer ze wel herkenbaar in beeld worden gebracht, moet je rekening houden met het portretrecht.

Redelijk belang

Met het portretrecht heb je pas te maken, wanneer de geportretteerde een redelijk belang heeft om zich tegen de openbaarmaking van zijn portret te verzetten. De geportretteerde heeft dus geen vetorecht. Het kan best zijn dat de geportretteerde het niet zo leuk vindt dat hij/zij wordt gefilmd, maar dat is niet voldoende om de openbaarmaking van het portret tegen te houden. Iets niet leuk vinden, is nog geen redelijk belang.
Het redelijk belang is de uitkomst van de afweging tussen het belang van de geportretteerde en het belang van de openbaarmaker.
Er zijn een aantal situaties waarin er wat eerder een redelijk belang wordt aangenomen voor de geportretteerde. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om naakt en erotiek, wanneer het om een privé-aangelegenheid gaat en iemand zich ergens ‘privé mocht wanen’ of bijvoorbeeld wanneer de context onjuist en negatief is. Het luistert nogal nauw en verschilt van geval tot geval.

Vrijheid van Meningsuiting

Het belang van de persoon die filmt of fotografeert en vervolgens streamt, is meestal de vrijheid van meningsuiting. Dat is het recht om informatie te vergaren en je mening te uiten. De vrijheid van meningsuiting is vooral belangrijk wanneer het gaat om iets dat nieuwswaardig is. Denk bijvoorbeeld aan de uitzending van Rianne Schuurman. Maar het kan bijvoorbeeld ook gaan om een onderwerp dat belangrijk is voor het publiek debat. Voegt jouw uitzending dus iets toe aan zo’n publiek debat of is het een andere vorm van vrijheid van meningsuiting, kan het best zo zijn dat jouw recht om te streamen groter is dan het belang van de geportretteerde om het tegen te houden.

Belangenafweging

Probeer bij het streamen daarom goed te bedenken en te bekijken hoe mensen in beeld gebracht worden. Onschuldige beelden die in een onschuldige context openbaar worden gemaakt, leveren meestal geen problemen op. Kan het streamen negatief zijn voor de persoon die in beeld gebracht wordt? Hoe belangrijk is dat jij dit direct en zonder bewerkingen toe te passen, uitzendt?
Hoe lastig het ook is en hoe onzeker de uitslag van de afweging ook zal zijn, probeer zelf al zo goed mogelijk in te schatten of je, na de belangenafweging gemaakt te hebben, zou mogen streamen.

Geen mogelijkheid om te censureren

Censureren is een groot woord. Maar het gevaar van Periscope, Meerkat en andere live streaming, is dat je niet tussentijds kunt ingrijpen. Je zendt alles meteen uit. Zou je pas een paar uur later uitzenden, zou je eventueel nog portretten kunnen blurren en stukjes auteursrechtelijk beschermd werk er tussenuit kunnen knippen. Je kunt daarmee voorkomen dat je in de problemen komt en iets doet dat onrechtmatig is. Bij live streamen kan dat niet. Dat maakt dat je veel beter na moet denken op het moment dat je filmt. Er is tenslotte geen reparatiemogelijkheid.

Wil je meer weten over hoe je Periscope kunt gebruiken en hoe het werkt? Lees dan de blogpost van eenmanierom.