Wanneer er iets opmerkelijks en nieuwswaardige gebeurt, maken veel mensen daar foto’s van. Journalisten gaan er op af en er bestaan zelfs een soort 112-chasers die op elke melding afgaan, foto’s maken en op twitter melden wat er aan de hand is. Iets later volgt een artikel op de website. Maar mogen ze dat wel zomaar doen?
Politie sommeerde toeschouwers foto’s van telefoons en camera’s te wissen
Na de liquidatie in de Rijnstraat in Amsterdam werden omstanders, zowel burgers als journalisten, gesommeerd om foto’s van camera’s en telefoons te verwijderen. Zowel van personen als het plaats delict zelf. Volgens de politie vanwege privacy redenen.
De meeste foto’s waren allang via WhatsApp en social media gedeeld.
Je mag bijna overal fotograferen
Fotograferen op zich is meestal geen probleem. Op openbare plaatsen mag het altijd. In besloten plaatsen, kunnen huisregels gelden, waar je je aan moet houden. In een besloten plaats zonder huisregels, mag je in beginsel dus gewoon fotograferen. Je mag dit alleen niet heimelijk doen: mensen moeten kunnen zien dat je aan het fotograferen bent. Of je moet het aankondigen. Cameratoezicht, dus een camera op je huis bevestigen en daarmee de omgeving filmen, mag ook. Mits je dit aankondigt. Er moet dus een duidelijk bordje bij de camera hangen of de camera zelf moet heel opzichtig zijn.
Dat politie-agenten het fotograferen verbieden, is dus eigenlijk een beetje gek. Fotograferen op zich mag best. Zolang je de politie in hun werk maar niet belemmert en je buiten het afgezette gebied blijft.
Je mag niet altijd beelden opslaan en bewaren
Op foto’s kunnen mensen staan. Die portretten, vooral het gelaat (gezicht), mogen niet altijd openbaar gemaakt worden. Het gelaat is namelijk een gevoelig persoonsgegeven. Er is een persoon op te herkennen, maar bijvoorbeeld ook diens ras. Dat is met een enkele foto allemaal niet zo’n probleem gelukkig. Met cameratoezicht wel, omdat het dan gaat om ‘automatische gegevensverwerking’. En dat mag niet van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Althans, alleen onder voorwaarden. Maar goed, de meeste mensen zullen geen camera aan hun huis hebben hangen of deze in elk geval niet op de openbare weg richten.
Je mag portretten niet altijd openbaar maken
Even terug naar de mensen die een foto maken van dat plaats delict. Er was zelfs een journalist die in die straat woonde. Er zullen vast mensen geweest zijn die vanuit hun raam prachtige foto’s hebben kunnen maken. Het maken van die foto is dus het probleem niet. De foto’s mogen alleen niet zomaar verspreid worden.
Staan er geen mensen op de foto of zijn deze absoluut niet herkenbaar, dan mogen de foto’s in de basis gewoon gepubliceerd worden. Op social media of op een website, dat mag allemaal.
Zodra een persoon te herkennen is, daarbij kunnen locatie, kleding en houding ook een rol spelen, is er sprake van een portret. Portretten mogen meestal wel openbaar gemaakt worden, tenzij de geportretteerde een redelijk belang heeft dat zich tegen openbaarmaking verzet. Als het om een belangrijk nieuwsfeit gaat, zal het voor de geportretteerde wel heel lastig worden om nog van een redelijk belang te kunnen spreken. De vrijheid van meningsuiting zal al snel zwaarder wegen. Alleen een verkeerd onderschrift kan dan nog roet in het eten gooien. Wanneer een onschuldige omstander wordt aangemerkt als crimineel door de media, dan kan dat niet helemaal door de beugel en dat geeft de geportretteerde een redelijk belang dat zich tegen openbaarmaking kan verzetten.
Meer over deze afweging kun je in andere blogposts lezen: De basis van het portretrecht en Vrijheid van meningsuiting vs Eer en goede naam
Wat doe je als de politie je toch aanspreekt?
Sta je daar. Mooie foto’s gemaakt. Een aantal van de toeschouwers nu had foto’s allang verspreid. Echt een groot probleem was het verwijderen van de foto’s dus niet. Om gedoe en een nachtje cel te voorkomen hebben ze de foto’s maar verwijderd, terwijl de politie daar op toezag.
Maar wat nu als jij met en camera foto’s hebt gemaakt, die je nog niet dubbel op hebt kunnen slaan of waarvan je nog geen kaartjes hebt kunnen wisselen of die geen wifi heeft waardoor je de foto’s allang doorgestuurd hebt? Wat doe je dan als de politie je sommeert de foto’s te verwijderen? Het komt neer op een risico-afweging. Politie zijn geen juristen. Ze weten dus niet overal vanaf en handelen soms naar wat zij denken dat goed of logisch is. Ze zijn niet altijd over alles goed geïnformeerd, handelen in die situatie zo goed en zo snel mogelijk en mensen die er wel kennis van hebben zijn vaak met de meer belangrijke zaken bezig en vertrouwen er juist op de de agenten de situatie ondertussen onder controle houden.
Niet meewerken kan er daardoor voor zorgen dat je aangehouden wordt en mee moet naar het bureau. Als alles goed gaat zal daar snel genoeg blijken dat dit niet kan en laten ze je weer gaan. Maar met een beetje pech heeft de politie, zonder dat ze dat mogen, het kaartje al gewist of alsnog door jou laten wissen. Zorg dus dat je snel kaartjes wisselt. Naar een tweede kaartje zullen ze niet snel vragen. De vijf foto’s die dan nog op je camera staan, kun je best wissen. Als je foto’s op de een of andere manier kunt backuppen, vooral doen. De politie bedoelt het niet vervelend, maar zij weten helaas ook niet wat ze niet weten. Er gaat dan nog wel eens wat mis.
Lees ook:
– Portretrecht: Mag SBS beelden van een politieverhoor uitzenden?
– Portretrecht bij Straatinterviews
– Portretrecht: wel een documentaire, geen krantenartikel
