Elke maker moet dit weten over citaatrecht

Kennis bespaart geld en kopzorgen

Je hebt die kennis nodig om er geld mee te verdienen. Alleen met voldoende kennis kun je goed de onderhandelingen in met een opdrachtgever en een licentie schrijven of een licentie goed begrijpen. Je moet namelijk ook de gevolgen van een licentie kunnen beseffen.

Daarnaast heb je de kennis nodig als er sprake is van een inbreuk. Je moet een inbreuk kunnen herkennen en vervolgens weten wat je rechten zijn, zodat je ze kunt handhaven.

En juist voor dat laatste is ook belangrijk dat je weet wat de beperkingen van het auteursrecht zijn. Veel te vaak kom ik mensen tegen die denken dat er inbreuk is gemaakt op hun werk, terwijl er gewoon op een correcte manier gebruik is gemaakt van het citaatrecht.

Stuur je dan toch een brief, kost dat een hoop tijd en frustratie, terwijl je later moet constateren dat je ongelijk had en dat de vermeende inbreukmaker wel gelijk had. Of je hebt al een jurist ingeschakeld en je bent nog geld kwijt ook!

Als je nou had geweten wat je rechten waren, had het veel geld, tijd en kopzorgen kunnen besparen.

Hoe werkt het citaatrecht dan?

Het citaatrecht is een beperking van het auteursrecht. Je kunt bijna alles citeren: tekst, muziek, film en video en andere afbeeldingen.

Een citaat moet wel aan 5 vereisten voldoen:

• Dat waaruit je citeert moet rechtmatig openbaar zijn gemaakt
• Citeren moet met een gerechtvaardigd doel (aankondiging, beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling of vergelijkbaar doel)
• Het citaat moet redelijkerwijs geoorloofd zijn en in aantal en omvang gerechtvaardigd zijn door het te bereiken doel
• Persoonlijkheidsrechten van de maker moeten in acht worden genomen
• Voor zover redelijkerwijs mogelijk moet de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze worden vermeld

Lees hierover ook: Wanneer is een beeldcitaat toegestaan? / Auteursrecht: Citaat

Citaatrecht en nieuws

Persoverzichten zijn ook citaten. Een website die kort verwijst naar volledige artikelen, maar daarbij een titel, eerste paar zinnen en de foto in de vorm van een thumbnail overneemt, citeert de artikelen rechtmatig.

Rechtmatig openbaar gemaakte content mag dus ook als nieuws geciteerd worden. Belangrijk is alleen wel dat het citaat van ondergeschikt belang is. Een foto paginagroot als ‘citaat’ in de krant publiceren of een foto alleen met een titel en ondertitel publiceren, dat zijn geen citaten meer.

Bovendien mag het gebruiken van het citaat geen wezenlijk afbreuk doen aan het exploitatierecht van de maker.

Dat maakt het citeren van nieuwsfoto’s natuurlijk wel lastig, omdat juist bij het citeren van (exclusieve) nieuwsfoto’s, er afbreuk gedaan wordt aan de exploitatie.

Versiering is geen citaat

Een citaat (meestal een beeldcitaat) is daarom niet toegestaan als de afbeelding alleen wordt gebruikt ter versiering (en bijvoorbeeld door een willekeurige andere foto vervangen had kunnen worden) of wanneer de afbeelding (uitsluitend) is bedoeld om meer lezers te trekken.

Een afbeelding kan daarom minder gemakkelijk als ‘uitgelichte afbeelding’ op een website gebruikt worden, omdat het in dat geval vaak wel als ‘trekker naar de website’ of het specifieke artikel gebruikt wordt. Al is het maar omdat het op die manier op Facebook verschijnt: grote foto, titel en enkele zinnen.