Mag je citeren uit een dagboek?
Iedereen kent het verhaal van de moord op Marianne Vaatstra. Haar moeder hield daarover een dagboek bij. Dat dagboek is uiteindelijk terechtgekomen, zonder toestemming van moeder, bij de heer Dankbaar. Hij wilde daaruit citeren in een boek over de moord.
Auteursrecht op een dagboek?
Je zult wel begrijpen dat daar procedures over gevoerd zijn. Een dagboek is bij uitstek privé en niet bedoeld om te publiceren. In elk geval niet zonder de toestemming van de persoon die het dagboek schreef.
In de procedures werd natuurlijk ook gesteld dat er überhaupt geen auteursrecht op het dagboek zou rusten. Onzin, uiteraard. Juist in een dagboek worden persoonlijke keuzes gemaakt. Er worden juist emoties besproken met wellicht wat feiten tussendoor, maar een eenvoudig, niet-subjectief, feitelijk verslag zijn dagboeken meestal niet.
LawStories in je mailbox?
Mag je citeren uit een dagboek?
Laten we even kijken naar de regels van het citaatrecht. Een van de voorwaarden is dat je alleen mag citeren uit werk dat al rechtmatig openbaar is gemaakt. Uit een werk dat dus (nog) niet openbaar is of niet rechtmatig openbaar is gemaakt, mag dus niet geciteerd worden. Het dagboek was weliswaar ter beschikking gesteld voor onderzoek, maar daarmee was het dagboek nog niet openbaar. Bovendien had dat dagboek (of een kopie daarvan) helemaal niet aan derden verstrekt mogen worden zonder toestemming van de schrijfster van het dagboek.
Dwangsommen bij openbaarmaking
Goed, rechtszaken gevoerd en de moeder van Vaatstra won deze. Er mocht niet uit haar dagboeken geciteerd worden. Stukken uit het dagboek waren namelijk wel al op internet gepubliceerd en werden ook in een boek gepubliceerd. Inbreuk op auteursrecht. Die inbreuken moesten gestopt worden. De dagboekpassages moesten van de website gehaald wordt en de reeds gepubliceerde boeken moesten vernietigd worden. Althans, die passages moesten daar uit verwijderd worden. Om dat wat kracht bij te zetten werd er een dwangsom toegewezen van €1000,- per dag dat de inbreuk op de website of in het boek voort zou duren. Met een maximum van €200.000,-. Het arrest waarin dit besloten werd, is van 15 januari 2015 en uitgesproken op 17 maart 2015.
De dwangsommen werden geïnt
De dwangsommen tot bijna €200.000 zijn door de inbreukmaker ook betaald. Maar op basis van een kort geding uit 2013. Nu stelde de inbreukmaker een kort geding in, omdat hij vond dat de dwangsommen onterecht waren geïnt, omdat dit te laat zou zijn gedaan. De verjaringstermijn van een dwangsom is namelijk maar 6 maanden.
Uiteindelijk was er voor €66.000 wel op tijd geïnd. Een deel zal dus terugbetaald moeten worden.
Arrest Hof Amsterdam?
Op 16 februari 2016 zou Hof Amsterdam ook uitspraak hebben gedaan, waarbij er €200.000 toegewezen zou zijn geweest aan de moeder van Vaatstra. Maar dat arrest kan ik nergens vinden, dus waar dat precies op gebaseerd is en in hoeverre dat arrest de (latere) uitspraak in kort geding van 17 februari aantast, is mij dus niet helemaal duidelijk. Blijft toch jammer dat media wel over uitspraken schrijven, maar niet vermelden waar ze dat precies vandaan halen. Het arrest lijkt nu immers niet openbaar te zijn.
Update 2 maart 2016 – Arrest
GEEN €266.000
Hehe, het arrest is gepubliceerd. Weten we eindelijk hoe de vork in de steel zit.
Volgens Chris Klomp van het AD zou er zowel €200.000 als €66.000 zijn toegewezen en zou nog onduidelijk zijn of de moeder van Vaatstra beide bedragen zou mogen ontvangen. Dat is echter helemaal niet onduidelijk.
In de procedure bij het Hof was namelijk de vraag of de dwangsommen opgeheven konden worden of (subsidiair) dat de dwangsommen nooit verschuldigd zijn geworden. De auteur van het boek vond namelijk dat hij niet aan de veroordeling uit 2015 hoefde te voldoen, omdat hij de boeken niet kan terughalen en de uitgever niet mee wil werken aan de uitvoering van de veroordeling. Kortom, hij zou er alles aan gedaan hebben om de boeken uit de handel te halen.
Het Hof oordeelde echter dat, omdat de passages nooit gedrukt hadden mogen worden, wat al in 2013 bepaald was, dat de auteur niet alleen de boeken moest vernietigen die hij zelf in bezit had, maar ook inspanningen had moeten verrichten om overige exemplaren te (laten) vernietigen. Hij had ook zijn best moeten doen om de 1.100 boeken die hij gratis heeft weggegeven, onder meer door het huis-aan-huis uit te delen, en de boeken die nog in voorraad lagen bij CB, terug te halen en te vernietigen.
Volgens dit arrest heeft de moeder van Vaatstra dus wel recht op alle €200.000 aan dwangsommen. Waarbij echter slechts de helft op de ene auteur verhaald kan worden en de andere helft op de andere auteur, die ook de uitgever was. Het Hof meldt hier overigens ook ten overvloede dat de verjaring van de dwangsommen niet gestuit was. Die vraag lag echter niet voor in deze procedure.
Slechts recht op €66.000
Kortom:
De moeder van Vaatstra had wel recht op €200.000 aan dwangsommen, omdat de auteurs niet voldoende hun best hebben gedaan om exemplaren uit de handel te halen, terug te halen en te vernietigen. Dat is de uitkomst van de procedure bij het Hof.
Die dwangsommen hadden alleen wel op tijd geïnd moeten worden. Dat is maar gedeeltelijk het geval geweest. Er is voor €66.000 aan dwangsommen op tijd geïnd en voor het overige niet. Dat betekent dat er, zoals in kort geding al werd bepaald, er door moeder Vaatstra juist bijna €129.000 aan onterecht geïnde dwangsommen terugbetaald moet worden aan de auteur.
Wat je wel mag publiceren leer en lees je in Wetboek voor Bloggers
