Mag foto van Slachtoffer van Facebook gebruikt worden voor Nieuwsitem?
Tragisch natuurlijk. Een verpleegkundige die op het parkeerterrein van het ziekenhuis wordt doodgeschoten. Gericht, lijkt het. Een bijzonder voorval. Zeker voor Nederlandse begrippen. Dus schrijven media daarover. Mag zo’n medium een foto van Facebook plukken om te laten zien over wie het gaat? De meningen zijn verdeeld: de een vindt het totaal irrelevant voor het stuk, de ander vindt dat het er wel bij moet. En nu scheep ik jullie op met mijn mening: vind ik dat dit juridisch door de beugel kan?
Auteursrecht op foto’s
Op bijna alle foto’s rust auteursrecht. Hoe eenvoudig ze ook (lijken te) zijn. Ga daar in elk geval maar vanuit. De foto’s die van Facebook zijn gehaald en bij het artikel zijn geplaatst, door onder meer Omroep Brabant en De Telegraaf, lijken selfies te zijn. Linda was dus zelf de auteursrechthebbende op die foto’s. Nu zijn de erfgenamen dat.
LawStories in je mailbox?
Beperking op het auteursrecht
In de basis mag alleen de auteursrechthebbende bepalen wat er met de foto gebeurt. Tenzij er gebruik gemaakt kan worden van een wettelijke uitzondering, zoals het citaatrecht. Het citaat moet dan wel ‘nodig’ zijn binnen het artikel. Het mag niet enkel dienen ter versiering.
In dit geval is het nieuwsfeit dat er een jonge verpleegkundige is doodgeschoten bij haar auto op het parkeerterrein van haar werk. Dat verhaal kan verteld worden zonder beeldmateriaal. Een foto die overzicht geeft van het parkeerterrein, zou ik begrijpelijk vinden. Daardoor zou je een idee kunnen krijgen hoe het mogelijk is om (ongezien) te schieten, bijvoorbeeld.
Het portret is niet nodig om het verhaal te vertellen. Maar het is veel belangrijker dan enkel versiering. Het laat immers beter zien om wie het gaat, dan enkel het noemen van een naam en leeftijd. Het is wat mij betreft wel voldoende relevant voor bij het verhaal. Vooral wanneer er slechts 1 foto wordt gebruikt. Ik zou dus niet willen zeggen dat deze foto hier niet als citaat gebruikt zou kunnen worden.
Portretrecht
Maar hoe zit het met het portretrecht en de eer en goede naam van de verpleegkundige? De nabestaanden mogen nog 10 jaar na het overlijden het portretrecht verdedigen. Als de geportretteerde een redelijk belang heeft, kan publicatie tegengegaan worden. Of er sprake is van een redelijk belang hangt af van de uitkomst van de belangenafweging. In dit geval de afweging tussen het belang van de geportretteerde en het belang van de media om het bij het nieuwsfeit te publiceren.
Onschuldige foto’s die in een onschuldige context worden geplaatst, zijn meestal niet zo’n probleem. In dit geval zijn het onschuldige selfies, maar is de context niet meer geheel onschuldig. Hoeveel recht op privacy heeft een overleden persoon nog? Dan is er nog het belang van het nieuwsmedium om de foto te plaatsen. Het gaat niet om een ongeluk. Ze lijkt met opzet doodgeschoten te zijn. Daarover wil het nieuwsmedium het publiek informeren. Dit hele voorval is belangrijk voor het publiek debat. Het niet plaatsen van de foto, zou de identiteit van de jonge vrouw niet beschermen. In dit geval weegt, naar mijn mening, het belang van het nieuwsmedium zwaarder dan het belang dat nabestaanden mogelijk zouden hebben.
Naamsvermelding
Lieve, lieve, lieve journalisten en redacteuren… Vroeger leerde ik dat journalisten lui zijn. Ik begin er bijna in te geloven. Ik weet dat het vak ‘recht’ nou niet het meest populaire vak is op de School voor Journalistiek. Echt, ik begrijp het wel, maar het is zo makkelijk. Waarom doen jullie het dan toch zo vaak fout of zelfs helemaal niet? Ik doel uiteraard op het correct vermelden van de naam van de maker van een werk. Naamsvermelding bij de foto is toch niet te veel gevraagd?
Bij de Telegraaf en Omroep Brabant ging het nog goed. Per ongeluk, ben ik bang, omdat ze simpelweg de naam van de verpleegkundige onder de foto hebben gezegd, om aan te geven wat er op de foto te zien was. Maar goed, werkt ook om aan te geven dat zij de maker is van de foto. Op zich dus voldaan aan het vereiste van naamsvermelding. Tsja, als bron wordt Facebook genoemd. Daar hebben ze het vandaan, dus dat is dan de correcte bron. Klopt eigenlijk wel. Als ze maar niet doen alsof Facebook ‘eigenaar’ van de foto is. Per ongeluk redelijk goed gegaan dus.
Niet bij het AD, helaas…
@CharlottesLaw frappant dat AD er in de online versie GRATIS bij zet, als fotocredit pic.twitter.com/PhwuzSrV46
— Bram Donkers (@bramdonkers) August 12, 2015
Ja, die foto was gratis ja… Hebben ze helemaal niets voor hoeven betalen. Maar ja, media gebruiken wel vaker foto’s waar ze niets voor betalen. Vaak terwijl ze dat wel hadden moeten doen. Dat het hier mogelijk om een citaat gaat, waarbij ze werkelijk niet hoeven te betalen, ligt er zo misschien wat erg dik bovenop. Op deze manier voldoen ze echter niet eens aan het citaatrecht. Daarvoor is correcte naam- en bronvermelding nodig. Passen jullie dat nog even aan?
