Henk Westbroek was onaangenaam verrast toen hij in 2021 boodschappen deed bij Albert Heijn. Op de handscanner zag hij namelijk staan: ‘Sinterklaas, wie scant hem niet’. Een variant om zijn beroemde liedje ‘Sinterklaas, wie kent hem niet’. Volgens Westbroek een inbreuk op zijn auteursrecht. In 2022 werd hij wederom onaangenaam verrast, toen hij ontdekte dat in het speelgoedboek van bol.com een inlegvel zat, waarin dezelfde slogan werd gebruikt. Bol.com en Albert Heijn hebben hetzelfde moederbedrijf…
Auteursrecht op de zin?
Even terug naar de basis: wanneer kun je ergens auteursrecht op hebben? Daar moet het voldoende creatief voor zijn. In elk geval niet te banaal en triviaal of te gewoon.
Zo bleek er op ‘Zo, nu eerst‘ toch geen auteursrecht te rusten, omdat het te gewoon Nederlands was.
Is ‘Sinterklaas, wie kent hem niet’, uniek genoeg om wel voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen?
Alleen ‘wie kent hem niet’ is in elk geval te algemeen. Dan zou de toevoeging van ‘Sinterklaas,’ het opeens zo creatief moeten maken, dat er op de gehele zin auteursrecht rust.
‘Maar het is toch een bekende zin?’
‘Sinterklaas, wie kent hem niet’, is natuurlijk een bekende zin en een bekend liedje.
Maar bekendheid zorgt nog niet voor auteursrecht. En er bestaat ook geen recht dat bekendheid bescherming geeft.
Alleen bij merken is het zo dat een bekend merk bredere bescherming krijgt.
Uiteraard is het wel zo dat door de bekendheid van de zin, de marketingwaarde van de zin voor Albert Heijn en Bol.com groot maakt.
Zoals het voor een bedrijf grote marketingwaarde heeft om een bekende zin of uitspraak te gebruiken, zo oneerlijk of frustrerend kan het voelen dat dat zo’n zin gebruikt wordt. Dat komt omdat we de waarde van de zin toeschrijven aan de persoon of het bedrijf die het meest bekend is vanwege de zin, ook als het eigenlijk een heel normale zin is.
En zouden we niet allemaal, om welke reden dan ook en in welke context dan ook, juist normale zinnen moeten kunnen blijven gebruiken, in plaats van iemand daar een bepaalde exclusiviteit op bieden?
Is het een inbreuk?
Stel dat op de zin auteursrecht rust, is het gebruik door Albert Heijn en bol.com dan een inbreuk? Op Twitter opperde iemand in 2021 al dat het een parodie zou kunnen zijn.
Een parodie moet vooral grappig zijn. En de auteur van het oorspronkelijke werk, Henk Westbroek in dit geval, hoeft het zelf niet grappig te vinden.
Er mogen geen concurrentiemotieven zijn, maar een algemeen verbod op commercieel gebruik is er niet.
Een kwartiertje gratis winkelen
Inbreuk of niet, Albert Heijn heeft al snel met Henk Westbroek gebeld en haalde de afbeelding met tekst van de scanners af. Henk Westbroek stelde voor dat hij een kwartiertje zou mogen winkelen voor de voedselbank. Daar ging Albert Heijn mee akkoord en van Henk Westbroek mochten ze dan de tekst ook weer gebruiken.
Een ludieke oplossing. Henk Westbroek en het liedje hebben weer wat meer aandacht gekregen, Albert Heijn ook en er is aandacht en een volle winkelwagen voor de Voedselbank, dus eind goed, al goed.
De vraag is in dit geval, of Albert Heijn er wel net zo genadig van af zou zijn gekomen als ze vooraf om toestemming zouden hebben gevraagd. In elk geval zouden in dat geval Henk Westbroek en Albert Heijn media-aandacht zijn misgelopen.
Het gratis winkelen ging uiteindelijk niet door, maar kennelijk was ook de afspraak gemaakt dat Albert Heijn €5000,- zou doneren aan de voedselbank, en die afspraak is Albert Heijn wel nagekomen.
Moet bol.com nu wel diep in de buidel tasten?
Henk Westbroek is in 2022 not amused, dat bol.com dit geintje nu weer uithaalt, terwijl er een jaar eerder al een dispuut over is geweest met Albert Heijn. Die twee bedrijven zijn aan elkaar gelieerd, dus juist dan zou je verwachten dat er geen herhaling plaats zou vinden.
Hij wil nu een grote vergoeding, omdat er in elk speelboek een inlegvel heeft gezeten dat al verspreid is, waardoor de impact groter is dan alleen het beeld op de scanner van Albert Heijn in 2021. Bovendien is er alweer veel media-aandacht geweest, waaronder bij RTL Boulevard, waar mijn tweets aangehaald werden.
Hoe hadden Albert Heijn en bol.com dit kunnen voorkomen?
Hoe hadden Albert Heijn en Bol.com een woedende Henk Westbroek kunnen voorkomen?
Vragen om het te mogen gebruiken staat vrij. Soms is het juist zo dat personen of bedrijven toestemming geven om gratis ergens gebruik van te maken, wanneer je vooraf toestemming vraagt. Zonder toestemming worden mensen boos en willen ze vaak juist een hogere vergoeding als vergelding.
Toch per ongeluk een fout gemaakt? Of is het grijs gebied, zoals hier? Meteen herstellen en een goed aanbod doen helpt je vaak meer dan op je strepen staan. Dat maakt de auteursrechthebbende namelijk alleen maar bozer, waardoor de auteursrechthebbende mogelijk minder genegen is om wat water bij de wijn te doen.
Meer weten over de juridische beoordeling van dit verhaal en hoe jij het in eenzelfde situatie aan zou moeten pakken? Lees dan verder in deze premium post.
In 2021 berichtten Shownieuws, AD en De Telegraaf ook hierover en in 2022 publiceerde onder meer AD, De Telegraaf, Shownieuws hier weer over.
