La Tulipe de la Hema
Ilja Gort, een Nederlandse wijnboer in Bordeaux, met ook een eigen TV programma, is boos. Ilja Gort heeft namelijk al jaren een wijn genaamd La Tulipe met op het etiket een door zijn, toen 6-jarige zoon, geschilderde tulp. In 2000 won hij al een rechtszaak die door tulpenschilder Jan Cremer was aangespannen. Nu sleept Gort zelf Hema voor de rechter omdat zij wijn verkopen genaamd Kleintuin, met op het etiket, jawel, een tulp. Hoe ver mag je gaan in ‘namaak’?
Hema voor de rechter
Ilja Gort heeft al gezegd helemaal niet perse het geheel bij de rechter uit te willen vechten, maar stuurde Hema wel een dagvaarding.
Ik hoop gewoon dat iemand van de Hema eindelijk terugbelt, excuses maakt en zegt: laten we samen een glas wijn drinken.
Hema zegt inmiddels al met leveranciers te praten over de mogelijkheden het etiket te wijzigen.
Het was nooit onze bedoeling een gelijksoortig etiket in te voeren. We gaan graag met de heer Gort om tafel zitten. Wie weet met wijn. En Hema-worst.
Het lijkt dus allemaal op een schikking uit te gaan lopen. Ilja Gort was heel erg zeker van zijn zaak. Hij zou het gaan winnen, mocht het tot een zaak komen. Of dat ook werkelijk zo zou zijn, zullen we niet weten. Om heel eerlijk te zijn durf ik die stelling niet zo hard aan. Er zijn nogal wat verschillen, waardoor het etiket van Hema misschien nog best door de beugel zou kunnen.
LawStories in je mailbox?
Auteursrecht
Laten we het geheel eens vanuit auteursrechtelijk perspectief bekijken. Stap 1 is de vraag of de tulp en het etiket als geheel voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen. Daar moet het, als het ware, creatief genoeg voor zijn geweest. Dat zijn zoon pas 6 was toen hij het schilderde doet verder niet ter zake. Een tulp heeft nu eenmaal een bepaalde vorm. Daar doe je weinig aan. Als de schildering nog herkenbaar moet zijn als tulp, zul je die vorm aan moeten houden. De creatieve keuzes zitten dus in kleur, kleurencombinaties, materiaalkeuzes, techniek, etc. In eerste instantie is de tulp van Ilja Gort’s zoon dus best voor auteursrechtelijke bescherming vatbaar, denk ik.
Stap 2 is dan de vraag of de tulp van Hema inbreuk maakt op de tulp die voor La Tulipe wordt gebruikt. Inbreuk kan het pas maken als de afbeelding nieuwer is. Laten we daar maar eens van uitgaan, anders strandt dit geheel snel. Hoe erg lijkt de tulp van Hema op die van La Tulipe? Allereerst staat de tulp van Hema de andere kant op, althans meer rechtop. Beide tulpen zijn overwegend rood van kleur, maar er zijn verschillen. Zo lijkt die van La Tulipe meer opgebouwd in kleuren, terwijl die van Kleintuin meer gemixte kleuren heeft en verder niet is opgebouwd. Ook is te techniek heel anders: andere streken en de tulpblaadjes van Kleintuin zijn ‘omlijnd’ door krassen. Als we dus alleen naar de tulp kijken denk ik dat er geen sprake is van een inbreuk. Vervolgens moeten we ook het etiket als geheel bekijken. Daarbij zie je dat het etiket van Hema’s Kleintuin uit twee delen bestaat, elk met een eigen omlijsting, terwijl die van Ilja Gort’s La Tulipe juist uit een geheel bestaat. De namen lijken niet op elkaar, lettertype is anders, kleuren van de letters zijn anders en het is een ander soort wijn uit een andere streek. Kortom, de verschillen zijn dan nog groter dan als we op het micro-niveau van de tulp alleen kijken. Dus eh, ‘wijnig’ kans op een inbreuk.
Slaafse Nabootsing
Wanneer iets niet door intellectueel eigendom beschermd is of beschermd kan worden of de bescherming al verlopen is, kan de leer van de slaafse nabootsing soms nog uitkomst bieden. Slaafse nabootsing is een vorm van onrechtmatige daad en heeft dus al niets meer met het auteursrecht te maken. Als een werk niet beschermd is door intellectueel eigendomsrecht mag je gewoon een kopie maken, zou je zeggen. In principe klopt dat. Al zegt de leer van de slaafse nabootsing dat je in een dergelijk geval wel andere keuzes moet maken voor zover dat mogelijk is, om verwarring te voorkomen. Ofwel, je mag niet onnodig nabootsen.
Ook wat dat betreft ben ik van mening dat er geen sprake is van slaafse nabootsing. Slaafse nabootsing wil namelijk niet zeggen dat Hema helemaal geen tulp op het etiket had mogen gebruiken, maar wel dat ze dit anders moeten doen dan La Tulipe. Dat is wat mij betreft voldoende het geval. De tulp is op een andere manier geschilderd, het gaat om een ander soort wijn, met een andere naam en verder een geheel ander (vormgegeven) etiket.
Slurp!
De wijnen van Ilja Gort zijn bij Albert Heijn verkrijgbaar. Ook zijn nieuwe wijnmerk Slurp! kun je daar krijgen. Hema verkoopt zijn wijnen dus niet. Saillant detail is wel dat Hema kennelijk wel de boeken van Ilja Gort verkoopt. Dat Hema dus pas ‘sinds kort’ op de hoogte is van de mogelijke inbreuk, lijkt mij daarom wat vreemd.
Lees ook het persbericht van Ilja Gort en de reactie van Hema in NRC.
Update 21/1: Reactie van Ilja Gort op bericht dat Hema etiketten gaat aanpassen.
Lees ook:
– Copycat? WOEF!
– Keycord Bag of Beijing Bag, what’s the diff?
– Zelf beeld maken
– Iedereen mag dus zomaar…
– Auteursrecht of Merk
– Auteursrecht: Een stijl kun je niet beschermen
