Via De Advocatenwijzer werd mij de vraag gesteld wat hij kon doen aan het feit dat hij met een BN’er op de foto stond. Deze persoon kwam nu negatief in het nieuws en daarbij is die ene instagramfoto gebruikt. Hij is niet onherkenbaar gemaakt. Mag die foto eigenlijk wel gebruikt worden?
Portretrecht: een redelijk belang
Eigenlijk heb ik te weinig informatie om de vraag te beantwoorden. Het hangt namelijk telkens sterk af van de omstandigheden van het geval. Er moet steeds afgewogen worden of iemand een redelijk belang heeft zich tegen die publicatie te verzetten. Maar ja, wanneer heb je nu zo’n redelijk belang?
Het redelijk belang staat nooit op zichzelf. Het is de uitkomst van een afweging tussen het persoonlijkheidsbelang van de geportretteerde en het belang van de openbaarmaker.
Belang van de geportretteerde: Het zedelijk- of persoonlijkheidsbelang
Wat kan het belang zijn van de geportretteerde? Dit is in principe een soort privacybelang. Om te bepalen hoe groot dat belang precies is, moeten we een aantal zaken weten over de foto en de context.
Is het een intieme foto, een echt privé beeld? Of is het juist een heel gewone foto van bijvoorbeeld een feestje of in dit geval een fan-middag? En in welke context is het portret openbaar gemaakt? In dit geval bijvoorbeeld een diskwalificerende context? Door het soort portret, de voorstelling op de foto, en de context waarin deze is geplaatst, kan er best sprake zijn van een zedelijk- of persoonlijkheidsbelang van de geportretteerde. Dit geeft de geportretteerde nog geen redelijk belang. Daarvoor is de afweging met rechten van derden nog voor nodig.
Belang van publicatie: Vrijheid van Meningsuiting
In de EU kennen we een informatievrijheid. Dat is de verzamelterm voor het vergaren en bieden van informatie. Waarbij je dus ook je mening mag uiten.
Veel journalisten maken gebruik van deze informatievrijheid. Onder het mom van deze informatievrijheid mogen er veel verhalen en artikelen, maar dus ook portretten, gepubliceerd worden. Zelfs als de geportretteerde het niet zo leuk vindt. Eigenlijk wordt de vraag dan: weegt het ene recht tegen het andere op? Als er een artikel geschreven wordt over een BN’er of er over hen een TV item wordt gemaakt, is een portret daarbij vaak wel gewenst.
Belangenafweging: Portret vs. Informatievrijheid
Waar gaat het artikel of item over? In welke context wordt het portret daarmee geplaatst. Is het voor dat artikel of item nodig dat deze foto daar bij geplaatst wordt? Wat voor soort foto is het? Is het een onschuldige foto, staat de geportretteerde op de voorgrond of is hij slechts een van velen?
Het komt er op neer dat onschuldige foto’s heel vaak gewoon gepubliceerd mogen worden. Zonder toestemming van de gepubliceerde. Het zou in het voorbeeld hooguit zo kunnen zijn, dat door deze publicatie, de geportretteerde geassocieerd wordt met iets negatiefs, terwijl hij helemaal niet bij die situatie betrokken was. Bijvoorbeeld omdat er een willekeurige foto van de BN’er gebruikt is. In dat geval gaat het niet slechts om negativiteit, maar ook om een onjuiste, suggestieve weergave. In dat geval had de geportretteerde wellicht onherkenbaar gemaakt moeten worden.
Portretrecht: het blijft lastig
Er zijn niet goed algemene regels te geven voor het publiceren van portretten. In elk geval kun je als uitgangspunt nemen dat onschuldige foto’s die in een onschuldige context gepubliceerd worden, meestal toegestaan zijn. Pas wanneer de foto zelf te intiem of privé is, bijvoorbeeld door de locatie waar de foto is gemaakt, of de foto in een onjuiste of diskwalificerende context geplaatst wordt, kan het zijn dat de foto niet gepubliceerd mag worden. Vervolgens zijn er nog speciale regels voor verdachten en daders en bekende Nederlanders.
Wil je meer leren en lezen over portretrecht, kan ik je deze artikelen aanraden:
– Portretrecht
– Portretrecht in Opdracht
– Portretrecht: bekende personen en reclame
