Vrijdagochtend. Een mailtje: “Ik kwam op je site door een tip van een fotografe. We hadden het over het gebruik van foto’s voor collages. Naar ons idee een ontzettend ingewikkelde kwestie…” Over merken, auteursrechten, eigen werk, plaatjes van internet. Ik beantwoorde de mail, maar begreep ook dat meer mensen hier vragen over moesten hebben.
Auteursrecht
Het auteursrecht is het exclusieve recht van een maker op zijn werk om dit werk openbaar te mogen maken of te mogen verveelvoudigen. De maker is dus de enige die mag bepalen wie het werk mag gebruiken en hoe het gebruikt mag worden. Waar mag het werk gepubliceerd worden? Mag het werk gekopieerd worden, bewerkt worden of ‘geleend’ worden? Het is de maker die hier over mag beslissen en niemand anders. Wil je werk van een ander gebruiken, zul je dus toestemming moeten hebben, tenzij je gebruik kunt maken van een uitzondering, zoals het citaatrecht.
Collages en het auteursrecht
Een collage is een werk dat uit meerdere werken bestaat. Een verzameling afbeeldingen die op een bepaalde manier gerangschikt zijn of bewerkt en samengevoegd zijn. Collages zijn er in verschillende vormen en maten, maar ze hebben allemaal met elkaar gemeen dat het een combinatie is van verschillende werken.
Omdat er vaak door de collage een heel nieuw werk ontstaat heeft de maker van de collage het idee een eigen auteursrecht te krijgen, waardoor alle problemen verleden tijd zijn. Dat er een eigen auteursrecht ontstaat klopt. Die collage kan namelijk heel origineel en creatief zijn. Dat zorgt er echter niet voor dat opeens het auteursrecht van de andere makers komt te vervallen. Met een collage kun je daarom tegelijkertijd een eigen auteursrecht verkrijgen én inbreuk maken op de auteursrechten van anderen. Hmmm… complicated. Nou ja, zo ingewikkeld is het eigenlijk niet. Je gebruikt het werk van een ander en daarmee houdt de hele vraag met betrekking tot het auteursrecht op. Dat wil zeggen dat je om toestemming moet vragen of werken moet kopen met een licentie die bewerking toestaat of dat je werken met een CC BY-SA creative commons licentie gebruikt. Maak je gebruik van een werk met deze CC licentie, dan zul je jouw collage, jouw nieuwe werk, in zijn geheel ook onder de CC BY-SA licentie moeten vrijgeven.
Bovendien moet je bij collages nog wel eens uitkijken met merken. Je mag door het gebruik van deze merken in jouw collage niet ongerechtvaardigd voordeel verkrijgen of afbreuk doen aan het merk. Het is dus niet zo dat een merk in een collage gebruiken nooit mag, maar denk er wel goed over na wat het gebruik kan betekenen voor het merk.
Verzamelblogs en het auteursrecht
Verzamelblogs en curated content zijn populair. Ze verzamelen de leukste content en wisselen dit soms af met hun eigen content. Denk aan sites als NSMBL, Culy of Brekend, maar ook veel andere bloggers doen het. Jij gebruikt misschien ook wel eens foto’s of ideeën van andere blogs, neemt daar leuke posts van over etcetera. Uiteraard altijd met naamsvermelding en een link naar de originele post. Niets aan de hand, toch? Je verzorgt tenslotte keurig de naamsvermelding, het is extra exposure voor die andere websites, dus er mag geen probleem zijn.
Hm, maar ook hier moet je uitkijken. Hoe inspirerend ook. Hoe goed die backlink en exposure ook kunnen zijn, het mag niet zomaar. Zij hebben het auteursrecht op die beelden en teksten of ze hebben een licentie om het te gebruiken. Je hebt dus toestemming nodig. Ook als je maar een stukje van de tekst overneemt, maar 2 foto’s laat zien en mensen verder doorverwijst. Als dit niet onder de noemer ‘citaat’ valt, omdat je er weinig eigen content aan toe hebt gevoegd, mag je het werk niet zonder toestemming gebruiken.
Maar ik heb een oplossing voor je: links. En citaten. Je mag namelijk wel linken naar de content op een andere website. Je mag zelfs een tekstlink plaatsen die vervolgens opent binnen jouw eigen website of op een andere manier de content embedden. Wat je zou kunnen doen, is een eigen artikel schrijven, uitleggen waar je inspiratie vandaan komt, 1 foto gebruiken en verder doorverwijzen naar de site waar het hele verhaal staat.
Ik kon de maker niet vinden
Een grote fout die gemaakt wordt, is dat als iemand de oorspronkelijke maker niet binnen een paar clicks kan vinden, het werk dan wel gebruikt mag worden. Pinterest heeft soms dode links bijvoorbeeld. Of je reblogt iets van een blog, waarvan je weet of denkt te weten dat deze content ook niet van de blogger zelf is, maar dat deze blogger het ook weer ergens vandaan geplukt heeft. Dat de oorspronkelijke maker lastig te achterhalen is, maakt nog niet dat je het mag gebruiken. Plaatjes op internet waar de maker niet bij staat? Die mag je niet zomaar verknippen voor in je eigen collage. Sterker nog: door de verwerking van het beeld in je eigen collage vermink je het werk ook nog eens. Een dubbel inbreuk dus.
Kortom: dat iets lastig is, veel moeite kost, lang duurt, veel kost etcetera, maakt nog niet dat je iets mag doen.
Lees ook:
– Hoe kom ik aan gratis foto’s?
– Auteursrecht: werk
– Bloggen met curated content
– Auteursrecht: creative commons
– Geen naamsvermelding, geen beeld?
