Streisand effect voor Robert Moszkowicz?
Nou, dat weten we dan maar alvast. In de eerste vier afleveringen geen vriendin die aan haar hotshot advocatenvriendje in bed wat heroine aanbiedt. Had ik me nu juist zo op verheugd. Als ik immers de documentaire van zijn zoon Max mag geloven, was dat pas echt het begin van het einde. Op het eerste gezicht lijken de procedures op het Streisand effect, maar langzamerhand bekruipt mij het gevoel dan de aandacht juist de bedoeling is.
De Maatschap
Vroeger waren advocatenkantoren meestal maatschappen. Tegenwoordig steeds vaker B.V.’s en soms zelfs N.V.’s. Advocaten werden maten genoemd. Tegenwoordig ben je gewoon advocaat. Met een beetje geluk wordt je op een gegeven moment wel partner. Hoe dan ook, prima naam voor een serie over een specifiek advocatenkantoor.
Natuurlijk gaat het hier niet nadrukkelijk over het kantoor van de heren Moszkowicz in Maastricht en Amsterdam, maar het is wel op hen gebaseerd. Laten we wel wezen, het is ook een eh, excentrieke advocatenfamilie. Pappa Max Moszkowicz is onder meer bekend van de verdediging van de Heineken ontvoerders. Robert Moszkowicz, die van de documentaire en het boek De Straatvechter was ooit de jongste advocaat, werd de familie uitgetrapt omdat hij trouwde met een niet-joodse vrouw, raakte aan de drank en drugs en belandde daardoor enige tijd in de gevangenis. Hij is inmiddels van het tableau geschrapt en is geen advocaat meer. Een van zijn zoons, Yehudi, heeft nu een eigen (strafrecht) kantoor aan de Neude in Utrecht. Broer Bram kennen we natuurlijk ook. Hij verdedigde onder meer Holleeder, maar we kennen hem ook van zijn vele TV optredens en zijn eigen televisieprogramma De Nieuwe Moszkowicz. Ook hij is inmiddels van het tableau geschrapt. Blijven nog over broer David, die ook dit jaar van het tableau is geschrapt, en broer Max jr. die als civiel advocaat de enige van de broers lijkt te zijn die zich wel aan de gedragsregels van de Orde van Advocaten kan houden.
LawStories in je mailbox?
Alles om die tv-serie maar tegen te houden
Yehudi Moszkowicz staat zijn vader Robert bij in de strijd om de televisieserie De Maatschap tegen te houden. Daarover wordt veel gepubliceerd. Is dat om juist de boekverkoop te stimuleren of hebben we te maken met het Streisand effect?
Hoe dan ook: Er was onder meer verzocht om het scenario in te mogen zien, omdat er sprake zou zijn van inbreuk op auteursrecht. Waaronder met betrekking tot de passage dat de advocaat in bed van zijn vriendin heroine aangeboden zou hebben gekregen. Een voorval dat volgens de documentaire gewoon waar is. Daar zit dus geen creativiteit in besloten, dus daar kan ook geen auteursrecht op rusten, zou je zo zeggen. Op de wijze waarop het levensverhaal is opgetekend zou misschien auteursrecht kunnen rusten. Maar laat het nu juist dat zijn wat door de serie niet overgenomen wordt.
Mogelijke inbreuk op auteursrecht voldoende aannemelijk
Daar was de voorzieningenrechter kennelijk niet meteen over uit. De voorzieningenrechter vond dat voldoende aannemelijk was gemaakt dat er mogelijk sprake zou zijn van een inbreuk op het auteursrecht op het boek, door de televisieserie die op dit moment geproduceerd wordt. Een vertrouwelijk tussenpersoon mocht daarom de scenario’s van de eerste paar afleveringen inzien om te bekijken of er inderdaad sprake was van een inbreuk op auteursrecht. Deze tussenpersoon moest vooral bekijken of de ‘bedscène’ in een van de afleveringen voor zou komen. Dat is niet het geval gebleken, waardoor Moszkowicz geen verdere inzage in het scenario krijgt.
Waar de rechter dus eerst nog vond dat voldoende aannemelijk was gemaakt dat er mogelijk sprake was van een inbreuk op auteursrecht, is dat na het onderzoek van de deskundige tussenpersoon niet meer het geval. Daardoor kan de rechter niet definitief meegaan in de eis en wordt de vordering afgewezen.
Wel mogen, blijkens een andere uitspraak, 12 getuigen worden gehoord. Dit zijn met name acteurs van de televisieserie De Maatschap.
Auteursrecht of eer en goede naam?
Yehudi Moszkowicz zet namens zijn vader Robert Moszkowicz vooral in op het auteursrecht. Maar zoals gezegd: op feiten rust dat auteursrecht niet. Hooguit op de wijze waarop die zijn verwerkt. Creatieve zinnen bijvoorbeeld. Maar op het enkele ‘in een slaapkamer verstrekt een vrouw heroine aan een man’, rust geen auteursrecht. Yehudi zegt in Quote dat het hem al eerder gelukt is om een boek van de markt te krijgen, dus dat hij in lijn daarvan ook deze serie kan verbieden. Hij vergeet alleen dat voor dat boek, letterlijk stukken waren overgenomen uit een dagboek. Op die specifieke tekst in dat dagboek rust auteursrecht. Dat letterlijk overnemen, vooral als het meer is dan een citaat, zorgt voor een inbreuk op auteursrecht. Voor de TV serie vermoed ik dat er helemaal niets letterlijk over wordt genomen, maar dat er wellicht wel gebruik wordt gemaakt van feiten die al eens in de pers zijn verschenen en die wellicht ook in dat boek staan.
Als die feiten wat verdraaid worden, terwijl toch nog steeds duidelijk is dat het om de familie Moszkowicz gaat, zou dat misschien wel een schending van eer en goede naam op kunnen leveren.
Schending eer en goede naam
Schending eer en goede naam lijkt me een groter risico dan een schending van het auteursrecht. De naam van de familie is natuurlijk wel fictief, maar zoals de karakters worden ingevuld en de keuze voor de kostuums, heeft toch wel een duidelijke link naar de familie Moszkowicz. Als ik de berichten in de media goed begrijp, zullen er ook veel herkenbare feiten terugkomen in de serie. De serie is gebaseerd op de familie, maar het is geen feitelijke weergave van hun verhaal. Het is fictie.
Natuurlijk is er het een en ander smeuïger gemaakt, aangezet, geromantiseerd. Dat is meteen waarom ze grotendeels ook best een hoop kunnen maken, zonder de eer en goede naam van de familie Moszkowicz of een specifiek persoon aan te tasten. Maar als er niet voldoende afstand bestaat tussen feit en fictie, zou er wel eens sprake kunnen zijn van schending van eer en goede naam. Lastig wel, dat dit natuurlijk per scene zou kunnen verschillen. Het eenvoudigweg weglaten van een scene zou in sommige gevallen best eens voldoende kunnen zijn om de schending te voorkomen. Zo gemakkelijk als Yehudi dus lijkt te denken over een mogelijk verbod op de gehele serie, zo moeilijk zou het nog wel eens kunnen zijn voor een rechter om te beslissen of er sprake is van een schending van eer en goede naam.
Getuigenverhoren zijn beperking vrijheid van meningsuiting
De VPRO hekelt de uitspraak van de rechter waarin het verzoek om getuigenverhoren werd goedgekeurd. Schrijvers, acteurs en anderen moeten op komen draven om getuigenverklaringen af te leggen over de vierdelige serie De Maatschap, die al is opgenomen. Uit deze verklaringen zou moeten blijken of er sprake is van een inbreuk op auteursrecht. De VPRO is van mening dat deze getuigenverhoren een beperking van de vrijheid van meningsuiting, waaronder de artistieke vrijheid van de schrijvers en acteurs, opleveren.
Ik denk dat het horen van getuigen op zich nog geen beperking oplevert. Het risico van een rechtszaak ligt in theorie altijd op de loer. Pas als er een inbreuk wordt geconstateerd, zou dat er voor kunnen zorgen dat er iets gewijzigd moet worden. Die kans acht ik klein. Dat er ‘persoonlijke feiten’ terugkomen in de serie is in de basis ook het probleem niet. Deze kunnen niet snel de privacy of eer en goede naam van een van de broers aantasten, omdat die feiten meestal al publiek bekend zijn en al in de media genoemd zijn en voorkomen in overzichten over de broers, bijvoorbeeld op Wikipedia. Zoals gezegd mag er in fictie ook overdreven worden. Ik zie de beperking dus niet, enkel door het horen van getuigen.
Bekijk de documentaire Wij Moszkowicz
Lees meer IE-Forum Getuigenverhoor / IE-Forum geen inzage / IE-Forum zwarte schaap / NU.nl / NRC.nl / Quote / de Telegraaf / Radio.nl / Het Parool / Quote / HP/De Tijd
