Het citaatrecht is een uitzondering op en beperking van het auteursrecht. Dat geldt overal. Dus ook op YouTube. Maar hoe pas je dat dan toe?
Citaat: 5 criteria
Het citaatrecht geeft je de mogelijkheid om (een deel van) een werk van een ander te gebruiken, zonder dat je daarvoor hoeft te betalen en zonder dat je daarvoor toestemming nodig hebt. Je moet dan wel aan vijf voorwaarden voldoen:
- Je moet een rechtmatig doel hebben: aankondiging, beoordeling, polemiek, wetenschappelijke verhandeling of vergelijkbaar doel. Een serieus doel, in elk geval.
- Het werk waaruit je wil citeren moet rechtmatig openbaar zijn gemaakt
- De hoeveelheid die geciteerd wordt moet door het te bereiken doel worden gerechtvaardigd
- De persoonlijkheidsrechten van de maker moeten in acht worden genomen
- Voor zover redelijkerwijs mogelijk moeten de bron en naam van de maker duidelijk vermeld worden.
Citaatrecht praktisch toepassen
Eigenijk is het best simpel. Gebruik alleen wat nodig is. Citeer niet te veel. Houd het zo kort mogelijk. Gebruik het niet als versiering.
Dat betekent onder meer het volgende:
- Achtergrondmuziek is geen citaat
- Je mag muziek wel bespreken of als voorbeeld gebruiken en er een klein deel van laten horen
- Je mag ook stukjes uit andere YouTube video’s laten zien en bespreken
- Je mag stukjes uit films en series laten zien en bespreken
- Je mag foto’s of teksten in beeld brengen en bespreken
- Je kunt social updates in beeld laten zien en bespreken
Maar denk vooral aan het volgende:
- Gebruik het nooit als versiering
- Gebruik het niet in de achtergrond
- Het moet ‘nodig’ zijn voor je verhaal
- Gebruik nooit meer dan nodig
- Gebruik het serieus
- Naam- en bronvermelding zijn belangrijk
- Verander het werk niet
- Vergeet de 30-seconden regel
Een voorbeeld of twee
Geen geniaal voorbeeld, maar ik wil het toch laten zien.
In deze YouTube video zie je steeds een stukje uit een andere YouTube video dat vervolgens wordt besproken en waar commentaar op gegeven wordt. Hij laat wel heel erg veel zien vind ik, maar het laat in elk geval goed zien hoe je iets kunt bespreken om het op die manier als citaat te kunnen gebruiken.
In het voorbeeld van RTL Late Night, weliswaar een TV programma, maar toch, wordt muziek besproken. Het item gaat over vader-dochter muziek. Daar worden eerst wat voorbeelden gegeven met duidelijke credits in beeld. Wel wat meer dan nodig, als je het mij vraagt. Daarna wordt er gevraagd naar de favoriete nummers. Om voor iedereen duidelijk te maken welke nummers dat zijn, laten ze daar een stukje van horen en dat mag als citaat. Vervolgens worden die nummers ook nog besproken. Prima voorbeelden van citaten, in dat geval. Juist omdat de stukjes muziek kort zijn. Dat is erg belangrijk.
