In 2013 deed de Consumentenbond onderzoek naar de prijzen van speelgoed en de aanbiedingen rond Sinterklaas en Kerst. Ook in 2014 blijkt er weer sprake te zijn van nepaanbiedingen. In sommige gevallen bleek dat de producten in juli goedkoper waren dan in november. Het gaat dan niet zo zeer om de aanbiedingsprijs, maar de prijs in algemene zin. In andere gevallen is het zelfs zo erg dat er een van-prijs genoemd wordt, die door de (web)winkel nooit is gehanteerd. Er is daardoor helemaal geen sprake van een aanbieding, terwijl dat wel zo lijkt. Mag een webshop of andere winkel wel op deze manier met prijzen omgaan?
Voorbeeld: Een Legotrein kostte in juli 2013 bij Intertoys €99,99 terwijl deze in november 2013 bij Intertoys in de aanbieding is ‘van €124,99 voor €114,99’. Uiteraard vervelend voor alle Hulpsinterklazen die voor hun kroost een leuke Legotrein wilden kopen, maar mogen winkels dit überhaupt doen?
Marktwerking bij Webwinkels
In Nederland (en de EU) gaan we uit van een vrije marktwerking. Door vraag en aanbod wordt de prijs bepaald. Benzinestations beginnen inmiddels zelfs digitale prijsbordjes te krijgen, zodat ze de prijzen voor een flesje water of een broodje bal in de spits kunnen verhogen en daarbuiten juist kunnen verlagen. Zodra er meer vraag is verhogen ze de prijs. Paraplu’s en poncho’s zijn ook duurder als het regent en zonnebrillen zijn in de winter vaak een stuk goedkoper. Loopt een product goed, mag een winkelier van het ene op het andere moment bepalen dat de prijs omhoog gaat. Loopt een product slecht, mag deze ook verlaagd worden of ‘in de uitverkoop gezet’ worden. Het is dus geen probleem dat speelgoed in de zomer goedkoper is dan in november en december. Dat is bovendien ook geen nieuw fenomeen, maar al een jarenlange strategie.
Misleiden van consumenten mag niet
Consumenten en Hulpsinterklazen mogen niet misleid worden. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is het handhavende orgaan en kan voor misleidingen een boete opleggen. Maar ja, wanneer is er sprake van een misleidende handelspraktijk? Wanneer de informatie over een prijs onjuist is of de prijs de consument kan misleiden, waardoor de consument misschien een andere keuze maakt, is er sprake van een misleidende handelspraktijk. Het bestaan van een specifiek prijsvoordeel kan ook misleidend zijn.
Doen alsof een product eerst voor prijs A aangeboden werd en nu voor prijs B in de aanbieding is, terwijl de (web)winkel het product nooit voor prijs A heeft aangeboden, is dus misleidend. Een webshop of speelgoedwinkel mag natuurlijk wel vermelden wat de aanbevolen prijs is en vervolgens vermelden dat zij het voor veel minder verkopen. Dat is feitelijke informatie en daarom niet misleidend. Maar een van-prijs suggereert dat een product daadwerkelijk voor die prijs verkocht werd. Het lijkt dan op een aanbieding, terwijl daar geen sprake van is.
Zelfs het AD en Z24 werden door Bol.com en Blokker misleidt. Zij dachten dat deze bedrijven al in november druk aan het stunten waren met hun prijzen. Dat leek zo, omdat ze de adviesprijs als van-prijs hadden opgenomen, waardoor het lijkt te gaan om grote kortingen, terwijl de producten niet goedkoper waren dan een paar maanden daarvoor.
Daarnaast moet het product werkelijk gekocht kunnen worden voor de prijs waarvoor het aangeboden werd. Geen verborgen bijkomende kosten bijvoorbeeld. Voor consumenten moeten prijzen bovendien altijd inclusief BTW zijn.
Wanneer is er sprake van een aanbieding?
Het betekent ook dat dat de Legotrein, voor deze sinterklaasaanbieding, werkelijk €124,99 gekost moet hebben. Intertoys mag niet zomaar een hogere prijs verzinnen, waarvoor de trein nooit te koop heeft gestaan, om er een mooie aanbieding van te maken.
Het is geen probleem dat de trein in juli nog €99,99 kostte. Willen ze echter als van-prijs €124,99 willen kunnen noemen, zal die trein dat op enig moment wel gekost moeten hebben. Als de trein dus in bijvoorbeeld september en oktober werkelijk voor €124,99 in de winkels heeft gelegen, mag er in november de sticker op ‘van €124,99, nu voor €99,99’. Dan liegen ze tenslotte niet. Het is aan de consument om slim inkopen te doen en de trein al in de zomer te kopen, in plaats van rond Sinterklaas.
ACM en Consumenten kunnen handhaven
Natuurlijk kunnen consumenten bij misleiding een deel van hun geld terugvragen. Dat kost echter meestal meer moeite dan het op zal leveren.
De ACM kan daarentegen wel optreden. Zij leggen boetes op aan winkels en webshops die consumenten misleiden. Dat doen ze overigens het hele jaar door en met betrekking tot veel meer aspecten van het consumentenrecht dan alleen de prijsbepaling. Die boetes kunnen, zeker voor grote (web)winkels, hoog oplopen. De ACM zegt bovendien steeds strenger te zullen handhaven.
