Valt Winnie the Pooh sinds 1 januari 2022 in het publiek domein? Is Disney het auteursrecht op Winnie the Pooh kwijt en mag iedereen het gebruiken? Hier kan ik geen eenvoudig ja of nee antwoord op geven, maar ik ga proberen uit te leggen hoe het zit.
Internationaal auteursrecht
Elk land kent eigen regels in het auteursrecht. Er zijn wel internationale regels, zoals de Berner Conventie, waarin geregeld is dat in de aangesloten landen ook auteurs uit het buitenland, dezelfde rechten moeten krijgen. Bovendien biedt de Berner Conventie een soort ondergrens in bescherming. Zou een land dus geen goede bescherming bieden, dan mag een buitenlandse auteur terugvallen op de bescherming van de Berner Conventie.
Dit betekent dat in Nederland het Nederlandse auteursrecht van toepassing is op Winnie the Pooh. In Nederland krijgt het dus de Nederlandse bescherming. Wil je Winnie the Pooh in Nederland gebruiken, moet je dus kijken naar de Nederlandse auteurswet.
Copyright Act in de Verenigde Staten
In de Verenigde Staten zijn de auteursrechten een beetje een rommeltje. Mede door Disney. Dus ik houd het hier even bij de belangrijkste regels, waar dus wel nog wat uitzonderingen op bestaan.
Het uitgangspunt is, net als in de EU, dat het auteursrecht geldt tot 70 jaar na het overlijden van de maker. (Dit geldt voor werken die na 1 januari 1978 zijn gemaakt).
Als de auteursrechthebbende een bedrijf is of het werk in opdracht is gemaakt, dan geldt als uitgangspunt dat het auteursrecht 95 jaar duurt, na eerste publicatie. Of 120 jaar na creatie, als dat eerder vervalt.
Auteursrechten Winnie the Pooh overgedragen
De auteur van de verhalen over Winnie the Pooh overleed in 1956. Zijn erfgenamen hebben in 1961 de auteursrechten overgedragen aan Disney. De illustrator van Winnie the Pooh, E.H. Shepard, overleed in 1976. Zijn auteursrechten zouden ook zijn overgedragen aan Disney.
Het eerste boek verscheen in 1926. Van dat specifieke boek is op 1 januari 2022 dus het auteursrecht vervallen. Dat is immers 95 jaar na publicatie. Omdat de auteursrechten van een bedrijf zijn, moeten we dat aanhouden.
Disney heeft dus niet meer het auteursrecht op het eerste boek. Maar wel nog op de latere boeken.
Bovendien heeft Disney natuurlijk nog een hoop extra verhalen gemaakt en zijn de karakters ook van uiterlijk veranderd. Het auteursrecht daarop vervalt pas 95 jaar nadat die voor het eerst zijn gepubliceerd.
Auteursrecht in Nederland en de EU
In Nederland en de EU vervalt het auteursrecht 70 jaar na het overlijden van de maker. De werken vallen dan in het publiek domein. Telkens op 1 januari van het jaar dat daarop volgt.
Het maakt dus niet uit wanneer het werk gemaakt is en of het in de tussentijd is overgedragen aan een rechtspersoon.
Op Winnie the Pooh rust in de EU dus in elk geval nog auteursrecht tot 2027. En op de afbeeldingen tot 2047. Dit geldt voor alle werken waarvan A.A. Milne resp. E.H. Shepard de auteurs waren, ongeacht wanneer die werken zijn gepubliceerd.
Merkenrecht
Rechtenvrij bestaat niet. Zodra een werk in het publiek domein valt, is weliswaar het auteursrecht vervallen, maar dat betekent nog niet dat er geen andere rechten meer op kunnen rusten, waardoor je toch beperkt wordt in het gebruik.
Een belangrijk recht is het merkrecht. Dit moet geregistreerd worden in de landen waar je het merkenrecht wil laten gelden. Het kan telkens verlengd worden en daar betaal je dus ook voor. De bescherming geldt alleen voor de klassen (categorieën) waarvoor het is geregistreerd. Bovendien moet het merk wel actief gebruikt worden, anders kan het ondanks de betalingen, alsnog vervallen.
Disney is uiteraard zo slim om van bekende karakters ook merken in te schrijven. Dus ook van Winnie the Pooh en bijvoorbeeld van Mickey Mouse.
