Wanneer iemand vermist is doen we er natuurlijk alles aan die persoon weer te kunnen vinden. We delen foto’s, zodat iedereen weet hoe de vermiste eruitziet. Heeft de fotograaf dan niets meer te zeggen over het gebruik van de foto?
Mensen zijn op zoek naar #annefaber
Maarten is op zoek naar credits.
(en delete daarna zijn tweet)#eigenportemonee_eerst pic.twitter.com/DQXjs3qIy4— Marcel (@MarcelB1966) October 10, 2017
Dus omdat er iemand vermist is (hoe vreselijk dit ook is) gelden de rechten van anderen niet meer? Hier dus het auteursrecht? 1/2
— Laura Elisabeth Meij (@MeijLaura) October 10, 2017
Eva Maria Painer
Eva Maria Painer was de schoolfotograaf op de school waar Natascha Kamphusch naar school ging, voor ze ontvoerd werd. Die schoolfoto werd oorspronkelijk gebruikt voor de opsporing en de zoektocht naar Natascha.
Toen Natascha uiteindelijk ontsnapte waren er natuurlijk nog geen recente foto’s van haar beschikbaar. De schoolfoto werd dus hergebruikt door de media. Er waren zelfs mensen die de foto manipuleren om op die manier een poging te doen een afbeelding te maken van hoe Natascha er op dat moment uit zou zien.
Daar was de schoolfotografe het niet mee eens. Zij stapte naar de rechter en vocht het uit tot aan het Hof van Justitie van de EU. Die uitspraak staat nu bekend als het Eva Maria Painer-arrest.
Op een portretfoto rust auteursrecht
Allereerst volgde uit dat arrest dat op een portretfoto, zelfs op een eenvoudige schoolfoto dus, auteursrecht kan rusten, zolang de foto maar wel voldoende creatief is. Een pasfoto voor een paspoort of ID-kaart zal hierbuiten vallen, omdat daar zoveel eisen aan verbonden zijn, dat er niet eens meer ruimte is voor creativiteit.
Omdat er op de foto auteursrecht rust, had deze niet zomaar door de media gebruikt en gemanipuleerd mogen worden. Ook niet omdat er sprake is van nieuws.
Opsporing
De politie had de foto wel mogen gebruiken voor de opsporing en daarmee ook samen mogen werken met de media. Als media de portretfoto in dat kader publiceren, moet daar alsnog wel een bronvermelding bij genoemd worden en ook de naam, indien dat mogelijk is. Dat wil alleen niet zeggen dat de foto altijd maar door de media gebruikt mag worden, zolang een persoon nog vermist is. Het mag bijvoorbeeld juist de opsporing en veiligheid van de vermiste persoon niet schaden.
Eventueel zou zo’n foto nog als citaat gebruikt kunnen worden. In dat geval moet wel de naam van de maker bij de foto gepubliceerd worden.
Het is niet altijd een citaat
Een foto manipuleren, maakt het nog geen citaat. Dat is een wijziging van het werk, misschien zelfs een verminking. De persoonlijkheidsrechten van de fotograaf zorgen ervoor dat de fotograaf zich tegen een dergelijke bewerking en verminking mag verzetten.
Een foto alleen maar gebruiken omdat je nu eenmaal graag beeld bij een bericht wil hebben, maar waarbij dat niet nodig is om het doel te bereiken, dan is er niet altijd sprake van een citaat. Omdat media de foto gebruiken, is dat gebruik nog niet altijd een citaat.
Mogen media foto’s van Anne Faber tonen?
In het kader van de opsporing zouden foto’s van Anne Faber misschien door de media getoond mogen worden. Foto’s waarbij ze dezelfde kleding aanhad als de dag van de fietstocht dragen het meest bij aan de opsporing.
De foto van Maarten Veenendaal, die kort door Linda Nieuws en het AD zijn gebruikt, was niet nodig voor de opsporing. Bovendien werd die foto niet gebruikt in artikelen ten behoeve van de opsporing, maar waren het achtergrondartikelen die ook gingen over de verdachte en de instelling waar hij woonde. Daar is de portretfoto van Anne niet eens voor nodig. Wat mij betreft zijn de foto’s daar niet gebruikt als citaat.
Portretrecht
Hoe zit het met het recht van Anne Faber zelf? Zij heeft ook een portretrecht. Het portretrecht duurt tot 10 jaar na het overlijden van de geportretteerde.
Over portretrecht en nieuws heb ik al vaker geschreven:
- Hoe portretrecht en nieuws wél samen kunnen gaan
- Tussen moraal en portretrecht
- Inhaken op nieuws met portretten
- Mag een foto van Facebook gebruikt worden in een nieuwsitem?
Meer weten over wanneer je wel of niet mag publiceren en hoe dat dan zit met auteursrecht, portretrecht en persvrijheid? Hierover kan Charlotte presentaties/lezingen en trainingen of workshops verzorgen. Neem contact op.
