Op teksten rust vaak een auteursrecht. Tenminste, wanneer deze ‘een eigen en oorspronkelijk karakter heeft en het stempel van de maker draagt’. Ofwel: het mag niet té eenvoudig zijn en niet zijn afgeleid van andere teksten. Veel nieuwsberichten zijn wel auteursrechtelijk beschermd. Dat betekent dat je ze niet zomaar zonder toestemming over mag nemen op je site. Je mag het niet herbloggen. Maar: in sommige gevallen is het toch mogelijk om een nieuwsbericht over te nemen.
Overname uit de pers, door de pers
Zie je telkens dezelfde nieuwsberichten voorbijkomen? Zou zomaar kunnen. In het auteursrecht kennen we namelijk de persexceptie.
Dat wil zeggen dat nieuwsmedia, actuele nieuwsberichten mogen overnemen van andere nieuwsmedia. Daarbij draait het alleen om tekst. Foto’s mogen niet worden overgenomen. Alhoewel televisieprogramma’s juist wel beelden van elkaar mogen overnemen. Maar je begrijpt: daar zijn wel wat voorwaarden aan verbonden.
Wanneer is iets een nieuwsmedium
Vroeger was het lekker overzichtelijk. Je had kranten, tijdschriften, radio en later televisie. Behalve de glossy’s en de roddelbladen waren veel kranten en tijdschriften wel nieuwsmedia te noemen. Lekker overzichtelijk. Maar toen kregen we internet. En erger nog: blogs. Waar moeten we nou al die blogs onder scharen? Laat staan al die YouTube filmpjes? Voor deze uitzondering in het auteursrecht moeten we niet naar losse publicaties kijken, maar naar het medium als geheel. Dat ik wel eens over een actueel onderwerp schrijf, maakt Charlotte’s Law nog geen nieuwsmedium. Maar websites die vooral nieuws maken en delen, zij zijn wel nieuwmedia.
Auteursrechtvoorbehoud
Nieuwsmedia mogen dus actuele berichten (maar dus niet artistieke, literaire en showbusinessberichten) van andere nieuwsmedia overnemen. Maar niet wanneer dat eerste medium een auteursrechtvoorbehoud heeft gemaakt. Dat voorbehoud hoeft niet bij elk artikel apart te staan. Een colofon, een copyright notice op een website of op een andere meer algemene plaats mag ook. Volgens het Hof Leeuwarden mag je voor eigenlijk alle berichten deze uitzonderingen maken, tenzij het bericht geen eigen persoonlijk karakter en/of stempel van de maker heeft (en er dus überhaupt geen auteursrecht op rust…).
Belangrijk: bron en naamsvermelding
Is er geen voorbehoud gemaakt en is jouw website een nieuwswebsite die wat van een ander nieuwsmedium wil overnemen? Dan mag je dat gratis doen, maar de persoonlijkheidsrechten van de oorspronkelijke maker moeten wel in acht worden genomen. Dat wil zeggen dat de bron waar je het nieuwsbericht uit overneemt duidelijk vermeld moet worden en dat ook de naam van de auteur bij het bericht geplaatst moet worden. Daarnaast mag de tekst niet te veel worden aangepast, omdat er dan sprake is van een verminking. Als overigens de naam van de auteur bij de bron al niet vermeld wordt, hoeft deze persoon bij de overname ook niet vermeld te worden.
Op feiten rust geen auteursrecht
Een feit is een feit. Daar is niets creatief aan. Daar rust dus geen auteursrecht op. Zelfs niet als een ander veel moeite heeft moeten doen om achter die feiten te komen. Feiten mag je daarom altijd overnemen. Zelfs als er een auteursrechtvoorbehoud is gemaakt. Je zult dan wel er verder je eigen tekst van moeten maken natuurlijk. Het creatieve deel mag je immers niet overnemen. Bronvermelding is in dat geval ook niet nodig, maar natuurlijk wel zo vriendelijk.
Vraag om toestemming
Weet je niet zeker of jouw website of YouTube-kanaal wel een nieuwsmedium is? Of weet je niet zeker of de website waar je wat van over wil nemen wel een nieuwsmedium is? Geen idee of je van deze uitzondering in de wet gebruik kunt maken? De makkelijkste oplossing is om toestemming te vragen. Als de ander het prima vindt dat je content overneemt, is er niets aan de hand. Doe dat wel schriftelijk, zodat je bij discussies kunt verwijzen naar je afspraken, bijvoorbeeld omdat ze in een e-mail of een PBtje stonden.
Denk ook eens aan andere mogelijkheden
Soms is het niet nodig om een heel artikel over te nemen. Je kunt het dan samenvatten en verwijzen naar het volledige artikel. Of je citeert een klein stukje en schrijft verder je eigen artikel. Dat vind ik zelf bijvoorbeeld een fijne manier om naar interviews te kunnen verwijzen. Daarnaast kun je vaak afbeeldingen, tweets en Facebook updates embedden.