Natuurlijk krijg ik vaak de vraag om bijvoorbeeld algemene voorwaarden ‘in normaal Nederlands’ te schrijven. Doe ik graag. Het zijn tenslotte afspraken die voor iedereen te begrijpen moeten zijn. Dan werken ze het beste. Maar ik vertel er altijd bij dat ik sommige woorden of zinnen niet altijd kan vermijden. Klinkt nogal WC-Eend, maar dat is het niet. Als er problemen ontstaan, mag er geen speld tussen te krijgen zijn. Al helemaal niet als het een strijd tussen juristen wordt, en dat is wel vaak het geval. Lees maar hoe het mis ging bij HEMA.
Niet A zeggen, als je B bedoelt
Het gevaar van ‘normaal Nederlands’ schuilt erin dat je iets anders zegt dan je eigenlijk bedoelt. Hoe eenvoudiger je iets formuleert, hoe groter de kans dat het een veel te brede formulering is. Breder, dan de bedoeling was. De tekst klinkt dan misschien heel vriendelijke en dat wil je misschien ook wel. Werken op basis van vertrouwen etcetera. Maar ja, op welk moment heb je nou juist zo’n contract of algemene voorwaarden nodig? Exact, voor die momenten dat je elkaar niet goed begrepen blijkt te hebben of elkaar niet kon vertrouwen.
HEMA verzekering in normaal Nederlands
HEMA heeft verzekeringen met algemene voorwaarden in normaal Nederlands. Echt Jip-en-Janneketaal dus. Geen gedoe met kleine lettertjes. Wat er staat, dat staat er en dat is ook precies wat ze bedoelen. Zeggen ze. In dit geval was het een reisverzekering waarbij je geld terug zou krijgen bij een ernstige ziekte of ernstige verwonding. Een meneer verstuikt zijn enkel en kan volgens zijn arts maar beter niet vliegen, laat staan op wandelvakantie gaan. De meneer doet een beroep op zijn verzekering, maar die wil niet uitkeren. Er volgt een procedure bij geschillencommissie van het Kifid.
Gewoon Nederlands volgens het woordenboek
Als je belooft volgens gewoon Nederlands een overeenkomst te sluiten, zoals bij deze verzekeringsvoorwaarden, dan moet het ook in gewoon Nederlands geïnterpreteerd worden. De juridische betekenis van een woord, het contract of een regel uit de algemeen voorwaarden, doet er dan niet meer toe. Je hebt immers beloofd normaal Nederlands te gebruiken.
Haviltex
HEMA vond dat ‘een ernstige verwonding’ betekende dat de verwonding levensbedreigend moest zijn. Of, nou ja, in elk geval een zware verwonding. Maar in ons gewone taalgebruik, zullen wij een ernstige verwonding niet meteen als levensbedreigend zien. Ook verwondingen die niet levensbedreigend zijn, kunnen best ernstig zijn. Dat vond het Kifid ook en zij haalden er gewoon het woordenboek bij. Ze moesten immers Haviltexen en ‘de bedoeling van partijen’ bepalen. Omdat er niet onderhandeld kan worden over de voorwaarden, moest dit zo objectief mogelijk gebeuren. Een woordenboek is objectief.
Wat zegt de Van Dale?
Die objectieve beoordeling werd gedaan met behulp van het Van Dale woordenboek. Een alom gewaardeerd woordenboek. Daarin staat over het woord ernstig:
1 van ernst vervuld, syn. Serieus: een ernstige stemming; een ernstig stemming; een ernstig gezicht; ernstig kijken; op ernstige toon; een ernstig woord met iem. Spreken, hem nadrukkelijk op iets (verkeerds wijzen) 2 het werkelijk menend of werkelijk gemeend, syn. Oprecht, serieus: iemands ernstige overtuiging; een ernstig mededinger, kandidaat, werkelijk als zodanig te beschouwen, waarmee men rekening moet houden; iets of iem. Ernstig nemen [leenvertaling van Fr. Prendre au sérieux, opnemen, aanvaarden als wezenlijk zoals het of hij zich voordoet, als gemeend 3 ernstig opwekkend, daarmee gepaard of daarvan vervuld, niet licht op te vatten, syn. Serieus: een ernstig verwijt; ernstige grieven; ernstige tijden; een ernstig geval 4 niet luimig 5 van ingrijpende en tevens bedenkelijke of onaangename aard: een ernstige ziekte; ernstig ziek zijn; een ernstige zieke, iem. die ernstig ziek is
Zo kwamen ze tot de conclusie dat de verstuikte enkel wel een ernstige verwonding is en de verzekering volledig uit moest keren.
Voor meerdere interpretatie vatbaar
Ik zou het zelf niet meteen logisch vinden om een verstuikte enkel een ernstige verwonding te noemen. Het is natuurlijk wel een vervelende verwonding, maar dat komt binnen een paar weken gewoon weer goed. Geen blijvend letsel. Vakantie met een verstuikte enkel zal niet prettig zijn, maar een verstuikte enkel zal normaal ook geen reden zijn om langere tijd niet naar je kantoorbaan te gaan. Volgens het Kifid kunnen we wel spreken van een ernstige verwonding als er daardoor niet gereisd kan worden.
Uitleg van de consument is leidend
Goed, we kunnen ‘ernstig’ misschien op meerdere manieren uitleggen. De uitleg van de consument, in dit geval, dat zijn verwonding ernstig was, omdat hij er van zijn arts en fysiotherapeut niet mee mocht reizen, is wel een redelijke uitleg. Dus een juiste uitleg. Misschien niet de énige juiste uitleg, maar wel een juiste. De betekenis van de regel is daarmee onduidelijk. Door die twijfel, geldt de voor de consument meest gunstige uitleg. Dat heeft niet alleen de geschillencommissie van het Kifid zo bedacht, maar staat zo ook in de wet.
Bij een overeenkomst (…) moeten de bedingen duidelijk en begrijpelijk zijn opgesteld. Bij twijfel over de betekenis van een beding, prevaleert de voor de wederpartij gunstigste uitleg.
Definiëren en uitleggen
Dit soort woorden zul je daarom soms moeten definiëren en uitleggen. Tenzij je een woord gebruikt waarvan iedereen inmiddels weet hoe dat geïnterpreteerd moet worden. Zo krijg je dat het vaak toch beter of makkelijker is om veel gebruikte juridische woorden of formuleringen te gebruiken. Een misverstand is dan, tussen juristen, nauwelijks meer mogelijk. Wil je het toch vriendelijker opschrijven, dan is vaak extra uitleg nodig. Helaas is dat geen garantie voor voldoende duidelijkheid. Bovendien wordt het document daar langer van en dat is niet de bedoeling. Kiezen tussen twee kwaden dus.
Jip en Janneke zijn naïef
Het zijn natuurlijk ook twee jonge kinderen. Niet gek dat ze naïef zijn. Ze kunnen verder prima gesprekken voeren, maar ze missen vaak wel de nuance. En hoe leg je een kleuter nou uit wat een contract überhaupt is? Als je het zelf niet volledig begrijpt, hoe kun je het dan goed uitleggen aan een ander? Weet jij eigenlijk wel zeker of je het zelf goed begrijpt? Wellicht ben je onbewust onbekwaam. Sta je daar met je mooi in normaal Nederlands opgestelde contract, met gaten en onduidelijkheden. Komt vast omdat Takkie de goede versie heeft opgegeten.
Voor de Aagjes, kun je bij het Kifid de uitspraak lezen.
