Spoorselfies en ProRail die zijn eigen sporen niet kent
Auw, ProRail. Heel erg auw. Behalve dat ik als veelvuldig openbaar vervoer gebruiker me wel eens erger aan het ontbreken van de samenwerking tussen jullie en de NS, schrik ik nu ook als IE jurist. Spoorselfies. Ik geloof best dat ze heel gevaarlijk kunnen zijn hoor. Dat RTL Nieuws daar dan een item over maakt, past wel bij hen. Maar waarom jullie dan willekeurige foto’s van het net trekken waarop een stukje spoor en een portret te zien is, om deze met het label ‘gevaarlijke spoorselfie’ aan RTL Nieuws toe te zenden, ontgaat mij een beetje. Grote, grote fout, ProRail. Kennen jullie je eigen sporen dan niet?
Spoorselfies in RTL Nieuws
RTL Nieuws heb ik zelf even gemist, maar gelukkig hield de Volkskrant mij op de hoogte van dit item. Spoorselfies zijn gevaarlijk. Het bericht over de ‘spoorselfies’ is onderdeel van een campagne van ProRail tegen spoorlopen. RTL Nieuws wilde daar een item aan wijden. ProRail struinde Instagram af, op zoek naar wat mooie voorbeelden. Het eerste voorbeeld van RTL Nieuws?
foto: Nico Basten
Een foto van een zanger, die deze foto ter promotie heeft laten maken. Bij de Veluwse Stroomtrein Maatschappij. Daar rijden lang niet altijd treinen, net zoals op de dag dat deze foto werd genomen, zegt Jeroen Weerdenburg. Er was dus helemaal geen sprake van gevaar. Het zou een mooi voorbeeld geweest zijn voor de rubriek Top die Foto van Martijn Kleppe.
“Weerdenburg vindt dat hij door RTL en ProRail ‘aan de schandpaal is genageld’. ‘Ik word weggezet als een crimineel. Binnenkort komt mijn nieuwe single uit, deze negatieve publiciteit kan ik er echt niet bij hebben.’ Hij eist van RTL Nieuws een rectificatie.” zo lezen we in de Volkskrant. Volgens ProRail, echter, ondersteunt deze foto juist de campagne tegen het spoorlopen: “Op Instagram staat nergens dat het om een professionele foto gaat, of dat die op een verlaten terrein is genomen. Bovendien wordt het beeld begeleid met de tekst ‘lekker stukje lopen op het spoor’. Hij geeft het verkeerde voorbeeld.”
LawStories in je mailbox?
Portretrecht
Weerdenburg vindt het maar niks om in verband te worden gebracht met gevaarlijke spoorselfies. Kennelijk is hij nog onderdeel van de campagne ook en is ProRail daar trots op. Kan dit wel door de beugel?
Een geportretteerde, zoals Weerdenburg hier, mag zich tegen het openbaar maken van zijn portret verzetten wanneer hij daar een redelijk belang bij heeft.
Dat redelijke belang kan er bijvoorbeeld zijn, wanneer het portret in een verkeerde context gebruikt wordt of wanneer het portret, ongevraagd, als reclamemateriaal wordt gebruikt. Voor die context vind ik hier problematisch. Weerdenburg zelf omschrijft het als ‘weggezet worden als crimineel’. Zo ernstig lijkt het mij nog niet, maar de associatie met gevaarlijke spoorselfies en spoorlopers is er wel, terwijl daar geen sprake van is, omdat hij op veilig terrein deze foto heeft laten maken.
ProRail geeft als weerwoord dat voor hen niet duidelijk was dat het om een professionele foto ging, omdat dit er op instagram niet bij stond. Tsja. Het doet er eerlijk gezegd niet eens toe of de foto professioneel gemaakt is of niet. Voor een selfie lijkt mij vooral van belang dat iemand de foto zelf genomen heeft en niet iemand anders op het knopje heeft laten drukken. Eigenlijk doet zelfs dat niet ter zake. Veel belangrijker is, dat deze foto geen gevaarlijk spoorlopen uitdrukt. Het is tenslotte een gebied dat is opengesteld voor publiek en waar geen treinen rijden. In dit gebied is geen sprake van restricties, zoals deze op andere sporen wel gelden.
Of er ook een redelijk belang is vanwege het gebruik in de campagne, vraag ik mij af. Het is tenslotte geen commerciële, maar een maatschappelijke campagne. De foto’s worden niet gebruikt om iets te verkopen, maar om de maatschappelijke situatie te illustreren en onderbouwen. De foto wordt dus eerder gebruikt ten behoeve van het maatschappelijk debat. Probleem is echter dat, zoals gezegd, de context niet deugd.
Foutje, bedankt
Het is RTL Nieuws die de foto openbaar maakte. Zij zijn dus de partij die het geheel recht moeten zetten en bijvoorbeeld moeten rectificeren.
Het zou mijns inziens ProRail sieren als zij, in plaats van zich op deze manier proberen te verdedigen, hun excuses aan zouden bieden aan Jeroen Weerdenburg. Bovendien denk ik dat het verstandig is dat ze de foto uit hun database verwijderen, zodat ze deze niet nogmaals, per ongeluk, kunnen gebruiken.
En dan nog een ander, veel te veel gemaakte fout. ‘Bron: instagram’ Tsja, dat zal de bron geweest zijn, in algemene zin, maar dat is niet voldoende voor een beroep op het citaatrecht. De maker van de foto had genoemd moeten worden. Een beetje verder Googelen of vragen en ze hadden zo kunnen achterhalen dat de foto gemaakt is door Nico Basten. Was het auteursrechtprobleem ook opgelost. Bij deze overigens ook advies aan de Volkskrant die de foto als citaat gebruikt om de naam van de fotograaf er bij te vermelden. Hadden ze best even kunnen vragen toen ze Jeroen toch aan de telefoon hadden.
ProRail doet zelf trouwens ook aan spoorselfies 😉
Lees ook:
– Portretrecht – de basis
– Portrechtrecht: in opdracht
– Moeten TV programma’s tweets blurren?
– Portretrecht: bekende personen en reclame
– Portretrecht: wel documentaire, geen krantenartikel
