Er is net een TV-serie begonnen over Cruijff. De VPRO maakte de serie ‘Johan‘ die zowel over zijn privéleven als zijn voetbalcarrière gaat. Dat vindt onze nummer 14 niet zo tof, maar hij doet er ook niets tegen. Waarom niet, vraag jij je misschien wel af.
Cruijff wordt liever niet meer geportretteerd
We zien hem nog vaak op tv verschijnen. Als voetbal commentator bijvoorbeeld. Het is absoluut niet zo dat hij een teruggetrokken leven lijdt. Toch komt hij vaak op tegen publicaties waarin zijn portret verwerkt is. Misschien ook wel vanwege het ‘zwembadincident‘ uit 1974. Het leverde imagoschade op. Cruijff houdt graag controle over wat er over hem gezegd wordt. De serie is ook gebaseerd op waargebeurde verhalen, vermengt of aangevuld met fictie om er een serie van te kunnen maken. Nu komt hij weer in beeld op een manier die hij niet wil. Waarom doet hij er dan niets tegen?
Portret
Nog even kort in de herhaling. Cruijff speelt zelf natuurlijk niet mee in de serie. Toch is er sprak van een portret, omdat wij door de kostuums, haardracht, make-up etc. deze acteur, in deze rol, toch herkennen als Johan Cruijff. Of zoals de regisseur zegt: ‘je moet er niet langer dan een paar seconden over doen en dan zie je de acteur, maar je denkt, ‘Hé, dat is Cruijff’.’ Stem telt daar niet bij mee, maar houding, haardracht en kleding wel. Omgeving soms ook.
In dit geval is er dus sprake van een portret van Cruijff
Portretrecht
Portretrecht beschermd de geportretteerde. Maar het is geen absoluut recht. Het hangt volledig van de situatie af of een geportretteerde zich tegen het gebruik van het portret kan verzetten. Ofwel, de geportretteerde moet daar een redelijk belang bij hebben. Om te weten of het belang redelijk is, moet er een belangenafweging gemaakt worden. In dit geval een afweging tussen de belangen van de VPRO en diens kijkers en het belang van Cruijff.
Het belang van de VPRO is de vrijheid zulke series te mogen maken, de vrijheid van meningsuiting en misschien wel het belang van het publieke debat om de carrière van dé nummer 14 te bespreken. Aan de andere kant hebben we het belang van Cruijff. Een privacy belang, maar ook een commercieel belang, omdat hij vanwege zijn bekendheid een verzilverbare populariteit kent. Ofwel: hij kan geld verdienen met wie hij nu eenmaal is. Volgens de regisseur is het een ‘politiek, historisch drama’. Ook bedoeld om te informeren dus. Daarmee staan ze 1-0 voor.
Verzilverbare Populariteit
Omdat Johan Cruijff een bekende persoon is, moet hij ook meer dulden dan andere personen. Daarbij wordt Johan in dit geval niet ernstig in zijn privacy aangetast. Vanwege zijn verzilverbare populariteit heeft hij echter wel recht op een vergoeding. Als hem die vergoeding geboden is, ongeacht of hij deze heeft aangenomen of niet, zorgt ervoor dat hij de serie niet meer van de buis kan halen. Zijn schade zou tenslotte vooral financiële schade zijn en daar is dan een compensatie voor aangeboden. Of dat zo is geweest en of daar nog over onderhandels moest worden, is mij niet bekend.
In elk geval is bovenstaande een reden waarom Cruijff misschien niet zo blij is met de serie, maar hij er ook niets tegen doet. Zijn kansen zijn daarvoor te klein. En laten we wel wezen: het zou alleen maar nog meer de aandacht op de serie vestigen, waarmee hij zijn doel voorbij zou schieten.
Lees ook:
– Portretrecht: wel een documentaire, geen krantenartikel
– Prince en zijn auteursrechtpaleis
– Portretrecht: bekende personen en reclame
– Caroline, Kate, de tabloids en het portretrecht
– Portretrecht
