Als een foto zonder toestemming is gebruikt en er overduidelijk geen gebruik gemaakt is van een uitzondering uit de wet, is een inbreuk vaak gemakkelijk geconstateerd. Als een werk ‘geïnspireerd’ is op een ander werk, is vaak veel lastiger te bepalen of het inbreuk is of dat het echt niet verder ging dan inspiratie.
Auteursrecht op creatieve werken
De maker heeft auteursrecht op een werk dat een eigen en oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Een werk mag niet te eenvoudig zijn. Niet ‘te banaal en triviaal’. Het moet voldoende creatief zijn en mag niet ontleend zijn aan het werk van een ander. Die creatieve drempel is zeer laag, maar hij is er wel.
Auteursrechtelijk kenmerkende trekken
Wat beschermd kan worden zijn de zogenaamde ‘auteursrechtelijk kenmerkende trekken’. Als een van deze ‘trekken’ wordt overgenomen, kan er al sprake zijn van een inbreuk op auteursrecht. Het zijn namelijk juist deze ‘trekken’, deze elementen of onderdelen van een werk, die het werk voldoende uniek of creatief maakten.
Le Mépris vs Film by the Sea
Als we nou kijken naar de foto van Le Mépris, wat valt dan op? Wat zien we?
- Een vrouw, met blonde haren, staat bij de deuropening van een slaapkamer
- Ze heeft een rood laken om zich heen geslagen
- In de slaapkamer ligt een kleed, met daarop een donker bed met wit beddengoed en ernaast rode damesschoenen
- Op dat bed een man met een wit hemd aan en een hoed op en is aan het bellen met een ouderwetse, zwarte telefoon
De poster van Film by the Sea is duidelijk geïnspireerd op Le Mépris. Maar gaat het ook te ver? Er zijn meer overeenkomsten dan verschillen, dus laat ik vooral de verschillen even benoemen:
- Het beeld is precies in spiegelbeeld gemaakt
- De vrouw heeft rossig haar ipv geelblond
- De man heeft een overhemd aan ipv een onderhemd
- De man heeft de hoorn van de telefoon in zijn hand ipv aan zijn oor
Geen kwestie van optellen en aftrekken
Nou is het bij de vraag of er sprake is van een inbreuk op auteursrecht niet een kwestie van optellen en aftrekken. Ook de mythe van de zeven verschillen klopt niet.
Totaalindruk
Het aantal verschillen en overeenkomsten speelt wel mee. Er wordt namelijk gekeken naar de zogenaamde ‘totaalindruk’. En ja, als ik dan eerlijk moet zijn, is het naar mijn mening vooral een spiegeling van het eerste beeld. Dit gaat veel verder dan inspiratie.
Wat is dan inspiratie?
Natuurlijk mag je je voor het maken van een werk laten inspireren. Dan neem je een idee over of een stijl of allebei. Je wil wellicht dezelfde sfeer neerzetten of een soortgelijk verhaal vertellen. Wanneer je je laat inspireren, neem je juist niet de details over, maar gaat het om een groter geheel.
Laat je inspireren, maar neem niets over
Laat je dus gerust inspireren door de kleuren, de sfeer, het verhaal, de stijl, het idee, de compositie waardoor je je nog meer kunt laten inspireren.
Neem dat mee om vervolgens je eigen werk te maken. Maar neem vooral niets over. Maak juist andere keuzes, eigen keuzes. Een werk zo erg op detailniveau namaken als dit, mag alleen als privékopie.
Zie ook het artikeltje op PZC
About Charlotte Meindersma
Is er in dit geval geen sprake van een citaat of persiflage . Met juist een duidelijke verwijzing naar het oorspronkelijk werk. De ruimte in dat geval is veel ruimer om een dergelijk beeld te maken.
Ik lees je blogs altijd met veel belangstelling.
Goede vraag. Een citaat is het niet. Of juist niet zelfs. Voor een citaat is bijvoorbeeld naam- en bronvermelding nodig (indien redelijkerwijs mogelijk) en dat ontbreekt. Daarnaast moeten persoonlijkheidsrechten gerespecteerd worden en mag er daarom juist niets gewijzigd worden. In het geval van namaken is er daarom niet snel sprake van een citaat.
Dan de mogelijkheid van een parodie. Dan moet het oorspronkelijke werk te herkennen zijn, dat is hier wel het geval. Maar er is geen andere (humoristische) wending aan gegeven. Het moet ook weer voldoende afwijken van het origineel, zodat het daarmee niet verward kan worden, als het ware. Nu lijkt het dus eigenlijk juist te veel. Lees vooral ook de blogposts over parodieën, dan krijg je daar een beter beeld van dan ik hier kort kan omschrijven.
U laat hier slechts een gedeelte van het affiche zien. Het gehele beeld geeft een andere indruk: het toont het bordkartonnen decor.
Dat klopt, maar het maakt voor de beoordeling of het een inbreuk is niet uit.
Daarmee manipuleert u dan wel de geïnteresseerde lezer. Deze wordt bepalende content onthouden. Bovendien kan men deze beoordeling ook onzorgvuldig noemen indien u de verschillen in blikrichting niet vernoemt. Essentieel voor de uitdrukking van het beeld.
Wat ik in deze affaire mis, is de opinie van de rechthebbenden, de erven Patrick Morin.
Hoewel rechtenschending een misdrijf is, dat het Openbaar Ministeie autonoom zou mogen vervolgen (maar dat in de praktijk zelden doet), lijkt mij de mening van de rechthebbenden relevanter dan die van het OM of van de verdachte.
In de praktijk zal een auteursrechthebbende vaak zelf moeten optreden tegen inbreuken en eventueel schadevergoeding vragen door middel van een civiele procedure. Of dat in dit geval ook gebeurt, of gaat gebeuren, ben ik niet van op de hoogte.
De kunst vleugellam maken lijkt wel een roeping.
De rechthebbende is natuurlijk de maker van het beeld: Jean- Luc Godard.
Zijn opinie luidt: ” Authenticity is invaluable: originality is non-existent. It’s not where you take things from – it’s where you take them to.”
Nonsens. De rechthebbende was de maker van de foto, Patrick Morin (1928-2002). En tot 70 jaar na diens dood zijn z’n erven/copyrighthouders dat.
De kunst vleugellam maken lijkt wel een roeping.
De rechthebbende is natuurlijk de maker van het beeld: Jean- Luc Godard.
Zijn opinie luidt: ” Authenticity is invaluable: originality is non-existent. It’s not where you take things from – it’s where you take them to.”