Mogen politieke partijen portretten gebruiken in campagnes?
Je zult maar mooi zijn en een hoofddoek dragen. Ben je meteen het doelwit van de PVV of PVV aanhangers. Welke rechten heb je als geportretteerde als jouw portret wordt gebruikt om een nogal nare mening te uiten?
Portretrecht beschermt tegen minachting
In dit geval (zie embedded tweets hieronder), is het portret gebruikt door PVV aanhangers die daarmee willen zeggen dat ze geen meisjes met hoofddoekjes tolereren bij Albert Heijn. Daarmee wordt deze persoon in verband gebracht met de PVV en het PVV gedachtegoed. Een geportretteerde hoeft niet te accepteren dat het portret in verband wordt gebracht met een bepaalde politiek gekleurde context. Bovendien zou ik willen zeggen dat een uiting als deze nogal minachtend is naar de geportretteerde toe. Ook dat hoeft de geportretteerde niet te pikken.
Ik ben hier zo klaar mee! Weer een rechtse groep dat mijn gezicht gebruikt om haat te zaaien. Rapporteer svp pic.twitter.com/Mdyaxb73j7
— Boutaïna Azzabi (@Boutaina) April 9, 2016
Wat een mafkezen zeg. Alsof ik of de fotograaf ooit toestemming zouden geven aan de haatzaaiers van de #PVV pic.twitter.com/d8nmW9zJtJ
— Boutaïna Azzabi (@Boutaina) April 10, 2016
LawStories in je mailbox?
Portretrecht is geen vetorecht
Het portretrecht is geen vetorecht. Dat je vindt dat je niet leuk op de foto staat: tja, jammer dan. Het is geen reden om de openbaarmaking of publicatie van het portret tegen te kunnen houden. Overleg is natuurlijk altijd mogelijk, maar het is simpelweg geen recht. Net zoals het niet voldoende is dat het portret in een negatieve context wordt geplaatst. Iedereen moet wat kritiek kunnen hebben. De vraag is alleen wanneer er een grens overschreden wordt. Dat is alleen anders wanneer je als geportretteerde een redelijk belang hebt. Dat redelijk belang is altijd de uitkomst van een belangenafweging.
Belangenafweging
In het voorbeeld is dat de afweging tussen het recht op vrijheid van meningsuiting van de PVV aanhangers en hun recht om tegen het dragen van hoofddoekjes te protesteren en het recht van de geportretteerde om niet geassocieerd te willen worden met die PVV aanhangers en hun mening. Het portret dat gebruikt is, had immers ook een portret kunnen zijn dat de aanhangers juist hebben laten maken voor deze campagne. Het kan overkomen alsof de geportretteerde het eens is met de mening van deze PVV aanhangers. Terwijl dat, maak ik uit de tweets op, juist absoluut niet het geval is. Het belang van de geportretteerde dat er over haar niet minachtend gesproken hoeft te worden en haar recht om niet geassocieerd te worden met een politieke mening als die van deze PVV aanhangers.
Portretten in politieke campagnes
Mogen in algemene zin portretten voor politieke campagnes gebruikt worden? Met toestemming uiteraard wel. Maar mogen er straatportretten gefilmd of gefotografeerd worden en vervolgens worden gebruikt in campagnes?
Belangrijk is dat de geportretteerden niet zomaar geassocieerd worden met de politieke mening van de partij of campagne. Als de campagne zo in elkaar zit dat het net lijkt alsof de mensen die erin te zien zijn, dezelfde mening zijn toegedaan als die wordt uitgedragen in de campagne, dan mogen de portretten niet zomaar gebruikt worden. Maar denk eens aan die algemene straatbeelden die wel eens door een campgnefilmpje heen gesneden worden. Winkelende mensen, fietsende mensen, mensen op weg naar hun werk. Allemaal heel onschuldig en algemeen beeld. Iedereen begrijpt dan wel dat die mensen niet gelieerd zijn aan de campagne of de mening die die campagne uitdraagt.
Wat kun je doen bij onrechtmatig gebruik?
Wat als een portret gebruikt is terwijl dat eigenlijk niet had gemogen? In dat geval kan er een verbodsactie ingesteld worden. Het portret mag dan niet meer gebruikt worden en zal uit de campagne gehaald moeten worden. Alles wat nog te verwijderen valt, zoals publicaties op websites en social media, moeten verwijderd worden. Grote schadevergoedingen worden er voor inbreuk op het portretrecht niet toegekend. Voor de niet-bekende personen lijkt het daarom tamelijk onzinnig om alleen maar voor een schadevergoeding te gaan procederen. Als het portret eenmaal verwijderd is, zal het over het algemeen (financieel gezien) verstandig zijn het daar bij te laten. Moet er toch geprocedeerd worden over de verwijdering van het portret, dan kan er wel een schadevergoeding gevorderd worden. De kosten voor de procedure zijn dan immers toch al gemaakt.
