Heb je nog portretrecht als je seks hebt in het openbaar?

Is er sprake van een portret?

Mogen deze filmpjes uberhaupt wel online staan? Als het geen portretten zijn, kan er in elk geval geen aanspraak gemaakt worden op het portretrecht. En als ze niet herkenbaar zijn, is de vraag in hoeverre er eigenlijk wel sprake is van een inbreuk op privacy. Kortom: we moeten eerst bepalen of er wel sprake is van een portret.

Voor een portret is van belang dat we de persoon kunnen herkennen. Gelaatstrekken zijn bij die herkenning handig, maar niet noodzakelijk. Het lichaam en lichaamshouding kunnen ook bijdragen aan de herkenning. Zelfs de omgeving kan van belang zijn, bijvoorbeeld omdat het een locatie is waar iemand vaak komt en waar je die persoon dus ook mee associeert.

Leiden Centraal
De personen op Leiden Centraal zijn, denk ik, niet zo gemakkelijk te herkennen. Het beeld is niet zo goed, de vrouw zie je alleen van achter en van de man zie je volgens mij niet heel veel meer dan alleen de benen. Alhoewel op twitter de man wel als ‘oud’ herkend werd en ook werd aangegeven dat de leeftijd van de vrouw moeilijk te zien was. Wellicht dat we daardoor juist wel de man zouden kunnen herkennen. Van de vrouw zal het lastiger worden, alhoewel we wel goed haar lichaamsbouw en -houding kunnen zien.

Scheveningen
Het filmpje van Scheveningen is wat dat betreft al een stuk, eh, grafischer. Maar wel ver weg. Daardoor krijg ik het idee dat ze niet heel goed te herkennen zijn en dat dit ook niet erg zal verbeteren bij het inzoomen. Correct me if I’m wrong, maar ik heb dus het idee dat hier niet eens sprake is van een portret.

Delft
Heel anders is dat bij het filmpje uit Delft. De jongen en het meisje zijn daar er g goed te zien en zullen door bekenden ook vast wel herkend kunnen worden. Zelfs de gezichten, in elk geval dat van haar, zijn vrij goed te zien. En anders zouden ze nog goed aan hun lichaam, eventueel in combinatie met de locatie, herkend kunnen worden.

Mag zo’n filmpje wel online geplaatst worden?

Als er geen sprake is van een portret, is er ook geen probleem. In elk geval kunnen de personen in het filmpje dan niet op basis van het portretrecht vorderen dat de filmpjes offline worden gehaald of dat ze onherkenbaar worden gemaakt. Het is immers niet eens een portret.

naakt, seks en erotiek
Maar als het wel portretten zijn, dan wordt het publiceren van zo’n filmpje wat problematischer. Juist bij naakt, seks en erotiek hebben de geportretteerden al eerder een redelijk belang om zich tegen openbaarmaking van zo’n filmpje te verzetten. Het is tenslotte erg persoonlijk en intiem. Maar het simpele gegeven dat het hier om naakt, seks en/of erotiek gaat, is nog niet voldoende. Van belang is ook hoe erg je je ‘privé had mogen wanen’. Op het grote, open strand van Scheveningen, midden op dat strand en niet ergens in een hoekje, ben je natuurlijk nooit erg privé en hoef je dus ook niet al te veel privacy te verwachten. ‘s Nachts op een verder (bijna) leeg perron of in een donkere gracht, is dat alweer een beetje anders. Je verwacht daar niet snel dat anderen je zullen zien. Je weet dat de kans bestaat en neemt het risico, maar voelt je (kennelijk) voldoende privé.

context en vrijheid van meningsuiting
Daarnaast speelt nog de context van belang. Waar en hoe is het filmpje gepubliceerd? Is het waar wat er bij het filmpje geschreven wordt of wordt er meteen een en ander aangedikt en wordt er geroddeld?
Maar ook: in hoeverre is de publicatie van belang voor het publieke debat? De openbaar maker heeft tenslotte ook een recht op vrijheid van meningsuiting. Maar niet ten koste van alles.

Daarom moet er een belangenafweging plaatsvinden: het belang van de geportretteerde tegen het belang van de openbaar maker.

Als het alleen om een beetje roddel en achterklap gaat, maar verder niets bijdraagt aan het publiek debat, gaat opeens wel erg zwaar wegen dat het hier gaat om video’s waarin mensen gemeenschap met elkaar hebben. De geportretteerden kunnen met een beroep op hun portretrecht het filmpje offline laten halen en eventueel wat schadevergoeding vorderen.
Wordt het echter een serieus artikel, waarin een debat aangezwengeld wordt over seks op openbare plaatsen en waarom dat wel of niet zou moeten kunnen, waarbij het filmpje goed het probleem laat zien, valt er al veel meer te zeggen voor het wel publiceren van het filmpje. Dan moet het filmpje dus wel echt wat bijdragen aan de discussie. Bijvoorbeeld omdat een tekstuele beschrijving niet mogelijk is of niet voldoende is om de situatie uit te leggen.

Kan ik nog in bikini naar het strand?

De meeste mannen zullen er niet zoveel moeite mee hebben om alleen in korte broek of zwembroek gefotografeerd te worden. Dat vinden we over het algemeen ook veel minder ‘naakt’ dan wanneer we een vrouw in bikini zien.

Ja, je kunt gewoon in bikini naar het strand. Als er geen sprake is van een portret en je staat (per ongeluk) toch op de foto, mag die foto gewoon gebruikt worden. Sta je wel herkenbaar op de foto, hangt een beetje van de foto en van de publicatie af, of die publicatie wel door de beugel kan.
Na een hete, drukke, stranddag zie je vaak foto’s van volle stranden in de media verschijnen. Tussen de zonnebadende mensen is geen korrel zand meer te bekennen. Nou kan het best zijn dat jij je herkent tussen die mensen en dat anderen jou ook herkennen. Maar de foto is verder onschuldig en wordt gebruikt bij een onschuldig artikel. Tegen die publicatie van jouw portret kun je weinig doen.
Is het echter een foto van jou, terwijl je tot je knieën in de zee staat en net je natte, lange haar naar achter gooit en die foto wordt gebruikt voor een nieuwe badmode advertentie of bij een artikel over pornografie, dan kun je met een beroep op het portretrecht de foto offline laten halen.