De Europese Raad, de Europese Commissie en het Europees Parlement zijn het eens geworden over de tekst van de nieuwe Europese Auteursrechtrichtlijn. De omstreden artikelen 11 en 13 staan er nog steeds in. Wel in weer licht gewijzigde vorm sinds de laatste onderhandelingen. Officieel moet over deze tekst nog gestemd worden door de Europese Raad en het Europees Parlement (uiterlijk 18 april 2019). Wat staat ons te wachten als ze voor deze tekst stemmen?
Artikel 11: Link tax
Nieuwsuitgevers krijgen een recht dat lijkt op het auteursrecht. Ze mogen bepalen hoe hun nieuwsartikelen online gekopieerd en gepubliceerd worden door ‘diensten van de informatiemaatschappij’. Dat zijn bijna alle websites. Individuen die voor privégebruik en niet-commercieel delen, zijn uitgezonderd.
Hyperlinks mogen wel gedeeld worden.
Enkele woorden of zeer korte teksten uit het nieuwsbericht ook. Vergelijkbaar met een citaat, maar hoeveel ‘zeer kort’ is, zal nog moeten blijken.
Als de uitgever een extra vergoeding krijgt omdat een artikel gedeeld is, moet volgens deze regel de maker daar ook wat van terugzien. Dat past ook wel binnen het Auteurscontractenrecht dat we in Nederland hebben.
De uitgever heeft dit recht twee kalenderjaren.
Artikel 13: Uploadfilter
Artikel 13 is een wat ingewikkelder verhaal dan artikel 11.
Dit artikel gaat alleen over zogenaamde ‘online content sharing service providers’. Zeg maar platforms, zoals Facebook en YouTube. Er is een uitzondering gemaakt voor startups van minder dan 3 jaar oud, met een omzet van minder dan 10 miljoen euro per jaar. Zij hoeven niet aan alle voorwaarden te voldoen.
Vooraf een licentie
Platformen moeten vooraf toestemming vragen aan makers om de gebruikers van de platformen auteursrechtelijk beschermde werken te laten uploaden. Dit kunnen ze bijvoorbeeld regelen met een licentie. Die toestemming moet ook meteen geregeld zijn voor de gebruikers zelf, tenzij het gaat om commercieel gebruik van het werk of er veel inkomsten gegenereerd worden met het gebruiken van dat werk.
Directe aansprakelijkheid, tenzij
Is er geen licentie geregeld, dan is het platform direct aansprakelijk voor inbreuken op het auteursrecht die zijn ontstaan door de content die een gebruiker heeft geupload. Die aansprakelijkheid is er alleen niet als ze een aantal zaken kunnen aantonen:
- het platform heeft haar uiterste best gedaan om wel een licentie te krijgen
- als de maker informatie heeft gegeven over de auteursrechtelijke werken, moet het platform haar uiterste best doen te voorkomen dat hierop inbreuk wordt gemaakt
- als de maker een inbreuk heeft gemeld, moet het platform deze zo snel mogelijk verwijderen en toekomstige inbreuken voorkomen
Of een platform aan deze vereisten heeft voldaan, hangt onder meer van het platform af: hoe groter, hoe meer tijd, geld en moeite erin moet worden gestoken.
Memes blijven toegestaan
Het toepassen van deze regel mag er niet voor zorgen dat werken die gewoon toegestaan zijn, alsnog worden tegengehouden. Je moet altijd kunnen uploaden wat geen inbreuk maakt, zoals:
- citaten, kritieken en recensies
- karikatuur, parodie en pastiche
Klachten en alternatieve geschilbeslechting
Platformen moeten ervoor zorgen dat makers gemakkelijk klachten kunnen indienen. Uiteraard moet de maker de klacht wel onderbouwen. Het platform moet de klacht vervolgens zonder onnodige vertraging door een mens laten beoordelen.
Daarnaast moet er geschilbeslechting mogelijk zijn, buiten de rechtbank om. Daar moet het platform voor zorgen, al kan ik me voorstellen dat daar in Nederland een Geschillencommissie voor ingesteld wordt.
Het moet wel altijd mogelijk blijven om naar de rechter te stappen.
Wat zijn de gevolgen van artikel 13?
Voor de gemiddelde internetgebruiker gaat het vooral betekenen dat we niet meer alles kunnen uploaden. Soms zal het eenvoudigweg door een uploadfilter worden tegengehouden. Ook als het eigenlijk wel zou mogen. Een computer kan namelijk het grijze gebied van wel of niet toegestane citaten en parodieën of memes helemaal niet goed analyseren. Een computer denkt in zwart en wit of 0 en 1.
Daardoor zal er ook minder content te bekijken zijn. Wat van onszelf wordt tegengehouden, wordt van anderen immers ook tegengehouden. Het is daarom extra belangrijk om bij YouTube filmpjes bijvoorbeeld alleen gebruik te maken van de muziek die je daar al gratis mag gebruiken. YouTube heeft voor die muziek bijvoorbeeld al licenties geregeld met Buma/Stemra.
Artikel 13 gaat vooral een probleem opleveren voor social media platforms, zoals Facebook, YouTube en Pinterest, maar ook voor websites, zoals Dumpert of een forum dat bij een website hoort.
Partijen die nu al controleren welke content online wordt geplaatst hebben er minder last van. In elk geval doet iedereen er verstandig aan om reacties onder blogposts altijd handmatig te controleren en bijvoorbeeld met gastbloggers duidelijke afspraken te maken, zodat de aansprakelijkheid verlegd kan worden.
