Portret Sabine Uitslag gebruikt voor reclame Kruidvat

Was het een portret van Sabine Uitslag die we in het Kruidvat foldertje zagen? Zomaar een portret van een (bekende) persoon in reclame gebruiken, mag dat eigenlijk wel? Dacht Kruidvat wellicht via een illustratie om het portretrecht heen te kunnen werken?

foto: Roel Wijnants CC BY-NC

Portret

Er is sprake van een portret wanneer iemand herkenbaar is afgebeeld. Dat kan door middel van een foto, maar dus ook door middel van een illustratie of een beeldhouwwerk bijvoorbeeld. Er zou zelfs gebruik gemaakt kunnen worden van een look-a-like, zoals YellowBear/iLocal destijds deed (zie foto hieronder).

Links zie je Katja Schuurman op de omslag van de Gouden Gids. iLocal wilde daar op inhaken en maakten een advertentie met een vrouw in een pak van pagina’s van YellowBear in plaats van de Gouden Gids. Door de vrouw van de achterkant te fotograferen, dacht iLocal niet in de problemen te komen. Maar omdat ze de look-a-like in dezelfde houding hebben geplaatst, die persoon een zelfde soort pak hebben aangetrokken en het haar zeer sterk op dat van Katja Schuurman lijkt, was de reclame van iLocal ook een portret van Katja Schuurman. Het gaat namelijk om de herkenbaarheid, niet om de techniek die gebruikt is.

Sabine Uitslag in de reclamefolder van Kruidvat?

Zagen we daar nou Sabine Uitslag in de reclamefolder van Kruidvat? Sabine Uitslag vond zelf ook wel dat het portret in de Kruidvatfolder erg veel op haarzelf leek.

Ok. Wie kent dit meisje cq dame van de Kruitvat reclame? Ik ben het niet! Mijn tweelingzusje? #kruitvat pic.twitter.com/OrN27NZJxH

— Sabine Uitslag (@SabineUitslag) January 12, 2016

Tubantia laat goed zien hoe erg de persoon in de folder op Sabine Uitslag lijkt. Het is weliswaar een illustratie, maar we herkenden allemaal Sabine Uitslag in dat portret. Daarmee was het, hoe dan ook, óók een portret van Sabine Uitslag. Of dat nu komt door gebruik te maken van een look-a-like, door een illustratie die gebaseerd is op een foto of door iets anders. Het gaat er niet om hoe het een gelijkenis is geworden, maar dat het een gelijkenis is. Kortom, het was een portret van Sabine Uitslag in die Kruidvatfolder. Kan het portretrecht dit voorkomen?

Dubbelganger of diefstal? Nieuwe reclame van Kruidvat lijkt wel héél erg op Sabine Uitslag https://t.co/TwYEl7z4LV pic.twitter.com/5Fs3ds9Ue1

— Tubantia (@tubantia) January 13, 2016

Portretrecht van politici

Iedereen heeft portretrecht. Je hebt er echter pas wat aan wanneer je een redelijk belang hebt om je tegen openbaarmaking van dat portret te verzetten. Een onschuldig portret die op een onschuldige wijze wordt openbaargemaakt, zal niet kunnen zorgen voor dat benodigde redelijk belang. In in de P.C. Hooftstraat winkelende BN’er, kan daarom op de kiek worden vastgelegd om zichzelf vervolgens in de roddelbladen tegen te komen. Alleen de context van het roddelblad zou er nog voor kunnen zorgen dat de publicatie toch ongeoorloofd is.
Zo werkt dat ook met reclame. Wordt een portret in reclame gebruikt, is die kans groot dat we denken dat iemand aan die reclame heeft meegewerkt. Een geportretteerde hoeft niet te dulden dat hij/zij aan dat bedrijf of dat merk gelieerd wordt.

In 2005 oordeelde de rechtbank al dat een spotprent van J.P. Balkenende, niet mocht worden gebruikt in een affiche/advertentie van Kijkshop: “Alleen al het bezwaar tegen het in verband worden gebracht met een anders commerciële activiteiten vormt in beginsel een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer, en brengt mee dat sprake is van een redelijk belang”

Hoge bomen vangen veel wind. Dat geldt zowel voor bekende Nederlanders als politici. Ze moeten daarom best wat publicaties (van hun portret) maar dulden. Jammer maar helaas, daar ben je een bekend persoon voor. Ze hoeven natuurlijk niet alles te accepteren. Zo is een spotprent van een politicus geen probleem, maar wel wanneer deze voor reclamedoeleinden in wordt gezet. Dat schiet de enkele satire voorbij. Gebruik van een portret hoeft een politicus niet te accepteren. Verschil tussen een politicus en een BN’er waarvan een portret wordt gebruikt in een reclame, is dat de BN’er mogelijk nog een commercieel portretrecht heeft, waardoor de BN’er een financiële vergoeding mag verlangen, terwijl de politicus geen commercieel belang heeft en zich dus alleen tegen de openbaarmaking van het portret kan verzetten.

‘Het reclamebureau heeft het gedaan’

Hoe kon dit fout gaan? Waarom zou Kruidvat (oud-)politici gebruiken voor een reclamefolder? Dat leek ook helemaal niet de bedoeling te zijn geweest.
Er moesten wel ‘vrolijk kijkende vrouwen’ in de folder komen. Zoals dat dan gaat, wordt er online wat inspiratie opgedaan en er worden afbeeldingen verzameld. In de basis niets mis mee. De voorbeelden werden vervolgens naar een illustrator gestuurd, met de bedoeling dat de foto’s voor deze illustrator als inspiratie konden dienen en hierdoor duidelijk zou worden wat er met vrolijk kijkende vrouwen bedoeld zou worden. De illustrator zal niet al te politiek-geëngageerd zijn geweest en heeft zich iets te veel laten inspireren door de foto. Hierdoor leek het meer alsof de foto was overgetrokken en aangepast, dan dat het enkel als inspiratie heeft gediend. Hierdoor kon het gebeuren dat de vrolijk kijkende Kruidvatdame te herkennen was als Sabine Uitslag.

Sabine Uitslag treft schikking met Kruidvat

Op Facebook laat Sabine Uitslag weten dat ze met de CEO van Kruidvat gesproken heeft. Hij heeft zijn excuses aangeboden. Dit was tenslotte niet de bedoeling. Ook Sabine Uitslag had geen behoefte aan een juridische strijd, maar stelde wel iets anders voor: een jaar lang luiers voor het Babyhuis. Daarmee zouden ze meteen ambassadeur worden. Kort overleg was bij Kruidvat nodig. Een uur later kwam er akkoord. Per saldo een win-win-win situatie. Kruidvat heeft hierdoor extra (inmiddels ook positieve) aandacht gekregen, het Babyhuis is een jaar lang voorzien van luiers en Sabine heeft mooi even kunnen laten zien waar zij zich weer sterk voor maakt. Zo’n juridisch probleem hoeft dus helemaal niet altijd negatief uit te pakken.

Lees er meer over bij RTVOost / Tubantia / RTL Nieuws / NOS