“Benodigdheden: 1 pak Koopmans Pannenkoeken Origineel, 800 ml melk, 2 eieren, wat boter of olie en een snufje kaneel. Kind kan de was doen.” Op het eerste oog gewoon een receptje voor pannenkoeken. Tot eerder dit jaar was de tekst echter ook te vinden in de Twitter-bio van een parodie-account op Artikel 1, de partij van Sylvana Simons (die toen nog de naam Artikel 1 droeg).
Parodie-account zorgde voor dreigtweets
Tot eerder dit jaar dus, want inmiddels is de tekst vervangen en is het parodie-account gestopt. De tweets die uit naam van het parodie-account waren verstuurd, hadden namelijk tot bedreigingen aan het adres van Sylvana Simons geleid. Dat was niet de bedoeling geweest! Het zet aan het denken: mag je tweets versturen uit naam van een ander? En zo ja, hoe ver mag je daarmee dan gaan?
Naam van een ander voeren
Het lijkt eigenlijk best eenvoudig. De wet (art. 1:8 BW) geeft bijvoorbeeld aan dat iemand die de naam van een ander zonder diens toestemming voert, jegens die persoon onrechtmatig handelt, wanneer hij of zij daardoor te schijn wekt die ander te zijn of tot diens geslacht of gezin te behoren.
Twee criteria
Om te beoordelen of iemand de naam van een ander voert, moet aan twee criteria voldaan zijn:
- De naam van een ander (niet van jezelf)
- Verwarring bij derden
Dat betekent allereerst dat sprake moet zijn van de naam van een ander. Het zou natuurlijk vreemd zijn wanneer iemand anders, die ook de naam Lizanne van der Hoeven heeft, geen twitteraccount onder die naam zou mogen hebben, enkel en alleen omdat ik ook zo heet. Wij hebben dan gelijke rechten op de naam.
Ook moet sprake zijn van verwarring voor anderen. Wanneer het voor anderen de schijn heeft dat de houder van het account, door gebruik van de naam van die ander, die persoon is of tot diens geslacht behoort, is dat onrechtmatig. Wanneer sprake is van “schijn wekken”, hangt af van het geval. Bij een naam die maar heel zelden voorkomt, zal bijvoorbeeld sneller de schijn bestaan dat het om die persoon gaat. Ook kan de bekendheid van de persoon een rol spelen. Een voorbeeld is de naam Patricia Paay, die niet vaak voorkomt en bovendien de naam is van een hele bekende Nederlander. Wanneer een ander de naam Patricia Paay gebruikt, zal dit voor anderen al gauw de schijn wekken dat zij met de echte Patricia Paay van doen hebben.
Onrechtmatig handelen
Wanneer aan het voorgaande is voldaan en er ook geen sprake is van toestemming, is sprake van onrechtmatig handelen. De “echte” naamhouder kan dan het gebruik van zijn of haar naam laten verbieden en kan, wanneer ook schade is geleden, een schadevergoeding vragen.
Ook als er geen sprake is van het voeren van een naam van een ander, bijvoorbeeld omdat er geen sprake is van verwarring, kan het gebruiken van die naam toch nog onrechtmatig zijn. Bijvoorbeeld op grond van de onrechtmatige daad (art. 6:162 BW), op basis waarvan gedupeerden kunnen proberen het gebruik van hun naam te laten stoppen wanneer gebruik van hun naam door anderen voor hen schade met zich meebrengt. Bedrijven waarvan de bedrijfsnaam wordt gebruikt, kunnen bijvoorbeeld proberen op te treden op basis van hun merkenrecht of handelsnaamrecht.
Twitter treedt in ieder geval ook op tegen “impersonation” en staat erom bekend accounts te verwijderen wanneer zij de identiteit van een ander gebruiken en daarmee verwarring zaaien of misleidend zijn.
Strafrecht
Ook het strafrecht biedt mogelijkheden.
Zo werd een inwoner van Dronten recentelijk door de rechter veroordeeld tot een taakstraf, omdat hij zich lange tijd op social media had voorgedaan als de burgemeester van die stad en onder die naam allerlei tweets had geplaatst, die volgens de rechter smaad opleverden. Ook zou sprake kunnen zijn van belaging, in de volksmond ook wel “stalking”. Dit werd door al eerder door de Rechtbank Rotterdam en het Gerechtshof Arnhem aangenomen.
Een wetswijziging, zoals in De Wereld Draait Door voorgesteld door advocate Benedicte Ficq, die ook slachtoffer was geworden van nep-tweets, lijkt in ieder geval niet nodig.
Wat mag wel?
Iedereen kent ze wel: Twitter-accounts waarmee bekende personen op de hak worden genomen. Zo kennen we de Nederlandse accounts @IroNiehe, waarmee Ivo Niehe wordt gepersifleerd, en @AnalistHeitinga, waarmee de draak wordt gestoken met de voetbalanalyses van John Heitinga. Ook Donald Trump is een geliefd doelwit, zo blijkt wel uit de verschillende parodie-accounts, zoals @RealDonaldDrumpf.
Dergelijke parodie-accounts mogen in principe wel. Om niet de schijn te wekken dat de accounts van de geparodieerde persoon zijn, moet echter wel duidelijk zijn dat het om een parodie-account gaat. Dat staat ook in de regels over parodie-accounts van Twitter. Twitter stelt bovendien de voorwaarde dat uit de accountnaam moet blijken dat geen sprake is van een “echt” account, door bijvoorbeeld “parody” of “fake” op te nemen in de accountnaam.
Aan die eerste voorwaarde heeft Widtvoet, de beruchte Twitteraar achter onder andere de parodie-pagina van Artikel 1, in ieder geval al gevolg gegeven. In een interview/artikel over Widtvoet lees ik dat hij, sinds het optreden van Benedicte Ficq in DWDD, aan al zijn Twitter-bio’s “#parodie” heeft toegevoegd. Heeft dat optreden van Ficq, ondanks dat haar “wetsvoorstel” niet met open armen werd ontvangen, toch nog iets voortgebracht.
Meer weten over wat wel en niet mag? Lees nu Wetboek voor Bloggers.
