Mogen YouTubers geen reclame meer maken?
Op 1 november 2020 werd de nieuwe Mediawet van kracht. Deze heeft een ruimer toepassingsgebied gekregen en geldt daarom ook voor videoplatformen, zoals YouTube en Vimeo en mogelijk ook voor bijvoorbeeld IGTV. Een platform kun je vergelijken met een zender op televisie en de YouTubekanalen zijn de nieuwe omroepen. Dit is namelijk ook precies wat de Mediawet verandert: de reclameregels voor online video worden grotendeels gelijk gesteld met die voor traditionele TV. Legt dat een bom onder het verdienmodel van YouTubers?
Je mag altijd reclame maken voor eigen diensten en producten
Wat niet verandert door deze regels is dat je altijd reclame mag maken voor de diensten en producten die je zelf verkoopt. Het idee is dat dit altijd wel als reclame herkend zal worden. Video’s over je eigen producten en diensten kun je gerust blijven maken en uploaden.
LawStories in je mailbox?
Commerciële mediadienst op aanvraag
De nieuwe regels gelden vooral voor YouTubekanalen die gezien kunnen worden als een commerciële mediadienst op aanvraag. Het kanaal moet daarvoor aan vijf criteria voldoen:
- Programma’s worden aangeboden in een schema of catalogus (zoals afspeellijsten)
- Het hoofddoel is bewegend beeld, video
- De video’s zijn bedoeld voor het algemeen publiek (niet een afgeschermde kleine groep)
- Met het kanaal wordt geld verdiend
- Er is redactionele vrijheid om de inhoud van de video’s te kunnen bepalen
Een YouTubekanaal waar met enige regelmaat nieuwe content verschijnt en een commercieel doel heeft, valt hier dus al snel onder.
De vraag is vooral hoe commercieel het moet zijn. Daarover gaan nu de discussies in Europa nog, om ervoor te zorgen dat deze regels, die uit een Europese richtlijn komen, in elk land wel hetzelfde geïnterpreteerd worden.
De nieuwe eisen voor YouTubers
Een commerciële mediadienst op aanvraag, wat een YouTube kanaal dus zou kunnen zijn, moet zich aansluiten bij een aantal organisaties en betalen voor toezicht, waaronder:
- Commissariaat voor de Media (nu €219,99 per jaar voor gewone omroepen)
- Stichting Reclame Code (€88,- per jaar)
- Kijkwijzer (€400,- + €46 per classificatie per jaar)
Naam van het kanaal, plaats van vestiging, contactgegevens, zoals e-mailadres en eventuele website moeten aan het Commissariaat worden gemeld én moeten gemakkelijk openbaar beschikbaar zijn. Op het YouTubekanaal zou je dit gemakkelijk kwijt kunnen onder het tabje ‘over’ of als standaard tekst in de beschrijving onder elke video.
Daarnaast is een redactiestatuut verplicht, waarin wordt beschreven hoe de redactionele onafhankelijkheid wordt gewaarborgd. Hoe zorg je er dus voor dat de content objectief blijft en je niet teveel geleefd wordt door bijvoorbeeld de wensen van sponsoren.
Bovendien moet er jaarlijks verslag uitgebracht worden aan het Commissariaat voor de Media, waarin gemeld wordt welke maatregelen getroffen worden om video’s beter toegankelijk te maken voor mensen met een handicap.
Reclameregels op YouTube
Op YouTube moest reclame ook altijd al duidelijk vermeld worden. Dat staat al zo in het Burgerlijk Wetboek en in de Reclamecode Social Media & Influencermarketing. De wijze waarop de reclame vermeld moet worden verandert vooral. Nu vindt de Reclame Code Commissie het bijvoorbeeld nog wel eens voldoende als uit de beschrijving onder een video blijkt dat er sprake is van sponsoring of andere betaalde content. Dat is met de nieuwe Mediawet verleden tijd. De regels worden gelijk getrokken met die voor omroepen.
Sponsoring, dat wil zeggen een video die mogelijk is gemaakt door een (financiële) bijdrage van een bedrijf, moet duidelijk vermeld worden. Dit moet aan het begin of het einde van de video, waarbij ook vermeld wordt door wie de video dan gesponsord is. Tsja, hoeveel mensen kijken nu echt naar de laatste seconden van een video? Hoeft dus zeker geen negatieve invloed te hebben op het effect van de sponsoring en dus ook niet voor de inkomsten van YouTubers. Het enige nadeel is dat producten of diensten van de sponsor niet specifiek aangeprezen of vermeld mogen worden, waardoor mensen worden aangespoord om het te kopen.
Product placement of productplaatsing mag ook nog steeds, behalve bij onder meer video’s die gemaakt zijn voor kinderen onder de 12 jaar oud. Ook hier mag het product niet specifiek worden aangeprezen en mogen kijkers niet worden aangespoord om het product te kopen. Daarnaast mag het product niet overmatig aandacht krijgen. Het moet bovendien zowel aan het begin als het einde van de video vermeld worden dat er product placement in de video te zien is. Dat moet op ‘passende wijze’ gebeuren.
Het is verboden om ‘subliminale technieken’ te gebruiken. Hiermee toon je aan mensen een reclame-uiting, maar op zodanige manier dat ze zich er niet bewust van zijn (of kunnen zijn zelfs) dat ze de reclame-uiting gezien hebben. Bijvoorbeeld omdat het maar een fractie van een seconde in beeld is.
Ook blijft sluikreclame verboden. Alles dat geen sponsoring of product placement is, wordt al sluikreclame genoemd. Producten noemen omdat je ze gratis gekregen hebt, mag dus niet, zonder dat in de vorm van product placement te doen. Het hele #nospon idee is daarmee definitief verleden tijd, al vond ik altijd al dat die term vooral misleidend was.
Maximaal 20% van het programma-aanbod mag uit reclame bestaan. Promotie voor je eigen diensten of producten of andere progamma’s vallen hierbuiten.
