Auteursrecht: Permission Machine bij De Rijdende Rechter

Graphics Detective handhaaft auteursrecht

Graphics Detective (een handelsnaam van Permission Machine/Visual Rights Group), zocht voor Hollandse Hoogte naar inbreuken en vond onder meer doula Jetty en Dutch Free Card die deze afbeelding gebruikten. Jetty kreeg vervolgens brieven, zowel per gewone post als aangetekend. van Graphics Detective, waarin een vergoeding van €260 werd gevorderd voor het gebruik van de foto, die tenminste 8 jaar op haar website heeft gestaan. Er kwamen nog meer brieven, maar ze reageerde niet, tot ze een mail kreeg van een advocaat uit hartje Amsterdam. Dat nam ze wel serieus. Probleem: nu werd er €820 gevorderd. Er is nog een schikkingsvoorstel gedaan van €615,-, maar ook daar is ze niet op ingegaan. Ze schakelde De Rijdende Rechter in.

Oordeel van de Rijdende Rechter

De Rijdende Rechter erkent dat er auteursrecht rust op de foto. Hij vind de handelswijze van Graphics Detective niet handig, onder meer vanwege het logo en de Belgische contactgegevens, maar dat doet geen afbreuk aan de inbreuk.
Mr. Dirk Visser is ook aanwezig en legt uit dat Jetty ‘driedubbel de pineut’ is, omdat ze geen licentie had, er geen naam bij het werk stond en ze het werk heeft aangepast door het bij te snijden.
De Rijdende Rechter oordeelt vervolgens dat Jetty €200,- moet betalen wegens het ontbreken van een geldige licentie, nog eens €200,- wegens het ontbreken van toestemming en €100,- voor het wijzigen van het werk. In totaal moet ze €500,- betalen. Over het ontbreken van naamsvermelding wordt geen woord gerept.
Hollandse Hoogte neemt vervolgens het advies over de communicatie ter harte en dan eindigt het programma.

Hoe werkt het auteursrecht?

Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, om dat werk openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens beperkingen bij wet gesteld. Dat betekent dat in het geval van een foto, de fotograaf mag bepalen hoe zijn foto gebruikt wordt. Of deze gekopieerd en bewerkt mag worden, of en waar deze gepubliceerd mag worden, voor hoe lang, etcetera. Voor dat gebruik mag de fotograaf een vergoeding vragen. Na betaling van de vergoeding zal de fotograaf meestal een licentie verlenen waarin vermeld staat hoe de foto gebruikt mag worden. In dit geval heeft de fotograaf dit uitbesteed aan fotobureau Hollandse Hoogte.

Welke beperkingen zijn er?

Beperkingen op het auteursrecht zijn bijvoorbeeld het citaatrecht en de privékopie.
Wil je iets als citaat kunnen gebruiken, moet dat onder meer gedaan worden met een gerechtvaardigd doel, waarbij het citaat ondergeschikt moet zijn aan de rest van de publicatie. Bovendien moet er altijd een bron en naam bij de foto vermeld worden. Dat was hier niet het geval. Jetty had de foto immers van internet geplukt en niet verder gezocht naar wie de maker van foto was. Bovendien was de foto zo algemeen dat deze niet snel als citaat gebruikt had kunnen worden.
Een privékopie is de situatie wanneer je bijvoorbeeld de foto enkel voor jezelf download ter inspiratie, maar het niet ergens publiceert. Omdat ze de foto op haar website heeft geplaatst, kon ze ook hier geen gebruik van maken.
Ook andere beperkingen gingen in dit geval niet op.

Embedden

Juridisch technisch is embedden geen beperking of uitzondering. Het is vooral geen juridisch relevante handeling. Tenminste, als dat wat je embed wel legaal is openbaar gemaakt. Daar schijnt Permission Machine (nu Visual Rights Group) overigens anders over te denken. Heb je de gebruikte foto’s dus embed, dan heb je de foto’s niet verveelvoudigd en ook niet opnieuw openbaar gemaakt, waardoor er geen sprake is van een inbreuk op auteursrecht. Controleer dat dus altijd eerst!

Rechten bij een inbreuk op auteursrecht

Wanneer er inbreuk is gemaakt op een auteursrecht, heeft de auteursrechthebbende recht op een schadevergoeding. Uiteraard moet ook de inbreuk zelf gestopt worden. In dit geval door de foto van de website te verwijderen. Maar alleen het verwijderen maakt de schade nog niet ongedaan. Er zal betaald moeten worden voor het gebruik in het verleden. Het staat de auteursrechthebbende uiteraard vrij om diens rechten wel of niet te handhaven. Zo zijn er fotografen die alleen bij zakelijk en commercieel gebruik handhaven, er zijn fotografen die gewoon altijd handhaven, sommige fotografen gaan juist nooit achter een inbreuk aan en anderen kijken liever naar een alternatieve oplossing zoals het maken van afspraken over opdrachten voor de toekomst. Alternatieve afspraken zijn mogelijk zolang je nog met elkaar in onderhandeling bent. Wil een van beide partijen niet in onderhandeling en moet de rechter beslissen, dan blijven er nog maar een beperkt aantal opties over, zoals een schadevergoeding en dwangsom en uiteraard het beëindigen van de inbreuk.

Waarschuwen bij een inbreuk op auteursrecht

Grappig genoeg verwijst Permission Machine (nu Visual Rights Group) naar twee blogs van mij, wanneer tegen hen gezegd wordt ze maar eerst hadden moeten waarschuwen. Eerst waarschuwen is inderdaad zeker niet verplicht. Dat zou immers betekenen dat iedereen ongegeneerd foto’s kan gebruiken, zonder enig risico en pas hoeft te betalen wanneer de fotograaf achter de inbreuk komt. Tot die tijd zou de foto dan gratis gebruikt kunnen worden. Terwijl de fotograaf wel moeite moet doen om de inbreuk op te sporen. Dat zorgt voor een omgekeerde situatie.
Overigens is het ook weer zo dat er rechters in Nederland zijn die het niet zo tof vinden wanneer er meteen een jurist ingeschakeld wordt om de auteursrechten te handhaven. Lijkt mij juridisch onjuist, maar het is de realiteit waar we het mee moeten doen. Sommige rechters leven namelijk in de veronderstelling dat als de auteursrechthebbende zelf een brief zou schrijven, partijen er onderling ook wel uit hadden kunnen komen, zonder juridische kosten te hebben hoeven maken. Dat is in sommige gevallen zeker waar, maar helaas lang niet altijd. Bovendien zou het vervelend zijn als een auteursrechthebbende in dat stadium al een juridische fout maakt, die de rechter hem/haar later wel weer aan kan rekenen. De rechter brengt de auteursrechthebbende daarmee in een lastige positie.

Lees hier de drie blogposts over waarschuwen bij een inbreuk kop auteursrecht:

• Auteursrechtinbreuk. Eerst waarschuwen? (2013)
• Zeg, had je niet eerst kunnen waarschuwen? (2014)
• Auteursrechtsmoesjes: je had me moeten waarschuwen (2015)

Schadevergoeding

In Nederland heb je alleen recht op schadevergoeding. Dus alleen de vergoeding van de geleden schade en geen ‘punitive damages’, zoals ze dat bijvoorbeeld in de VS kennen. Dat betekent dat de fotograaf een bedrag mag vragen ten hoogte van de geleden schade of gederfde winst. Eventueel kan er ook winstafdracht gevorderd worden, maar dat wordt vooral ingezet wanneer er producten verkocht worden en niet wanneer een foto op een website heeft gestaan.
Die schade is natuurlijk in elk geval de niet betaalde licentievergoeding. Het bedrag dat gevraagd zou zijn als er vooraf om toestemming gevraagd zou zijn. Het niet vermelden van de naam van de fotograaf levert ook weer schade op. Mensen kunnen immers zo niet zien van wie de foto afkomstig is en zo niet (gemakkelijk) een opdracht aan deze fotograaf gunnen. In sommige gevallen wordt een foto zelfs op zo’n manier gepubliceerd dat de foto van de publicerende partij afkomstig lijkt te zijn. Ook dat is een inbreuk op persoonlijkheidsrechten. Afhankelijk van de inhoud van de licentie mag een foto wel of niet bewerkt worden. Als een foto bewerkt is kan dat vaak ook schade opleveren.

Ontbreken van toestemming

Opvallend is dat De Rijdende Rechter hier wel het auteursrecht erkent, maar gek genoeg op een andere manier uitspraak doet dan de meeste rechters dat doen. Misschien had hij toch iets meer advies moeten inwinnen bij Dirk Visser.
Het ontbreken van toestemming wordt weliswaar vaak als schadepost opgevoerd, maar wordt zeker niet altijd erkent door rechters. Sommigen zien het namelijk als een soort boete. Omdat daarmee een extra vergoeding wordt gevraagd, die nooit gevraagd zou zijn als er een licentie afgenomen zou zijn. Het is dus geen echte schade.
Tegelijkertijd wordt er juist geen schadevergoeding erkent voor het ontbreken van naamsvermelding, terwijl dit wel een persoonlijkheidsrecht is van de fotograaf dat bij inbreuk daarop schade op kan leveren.

Licentie voor de toekomst

Visual Rights Group doet bij een inbreuk altijd een zogenaamd schikkingsvoorstel. Er moet dan een bedrag betaald worden dat voor het gebruik in het verleden geldt, maar meteen ook het gebruik voor een jaar in de toekomst is. Veel mensen willen er echter zo snel mogelijk vanaf en halen de foto offline. Logischerwijs zeggen deze personen of bedrijven dat ze niet het volledig voorgestelde bedrag willen betalen. Dat ziet immers ook op een licentie in de toekomst. Waarom zouden ze dat gratis weggeven? Kortom: dat bedrag moet omlaag kunnen wanneer je de foto niet meer wil gebruiken. En als de licentie ‘gratis’ is, laten we het dan omruilen: in plaats van het gebruik in de toekomst gratis te krijgen, wil ik het gebruik in het verleden wel gratis krijgen. In de toekomst wil ik er best voor betalen. Alleen ga ik het in de toekomst niet meer gebruiken, dus hoef ik er ook niet voor te betalen.

Juridische kosten

In een schikking mag alles gevorderd worden. Ook juridische kosten of ‘dossierkosten’, zoals het Belgische Permission Machine (Visual Rights Group) dat noemt. Ben je verplicht dat te betalen? Tsja, in een schikking ben je niets verplicht. Maar als er geprocedeerd gaat worden, dan mogen wel alle proceskosten gevorderd worden. Wint Visual Rights Group, dan bestaat de kans dat je niet alleen je eigen proceskosten moet betalen, maar ook die van Visual Rights Group.
Nogmaals: er zijn ook genoeg rechters die het onterecht vinden dat er meteen al juridische kosten in rekening worden gebracht. Het hangt er dus een beetje vanaf welke rechter je treft wat je wel of niet aan proceskosten zult moeten betalen wanneer je verliest.

Permission Machine/Visual Rights Group en Graphics Detective

Permission Machine heet sinds 2022 Visual Rights Group en is een Belgische onderneming. Ze probeerden eerst om het gemakkelijk te maken om foto’s die op internet werden gevonden nog te licentieren. Dat was kennelijk geen lucratief businessmodel. Enige tijd later doken ze op als Graphics Detective, waarbij ze namens fotografen inbreuken opspoorden en aanpakten. Inmiddels doen ze dat weer onder hun eigen naam Permission Machine, maar nu vooral voor fotobureau’s en niet voor individuele fotografen.De eerste brieven die ze de deur uit doen zijn standaard brieven die ze voornamelijk als bijlage bij een e-mail versturen. Voor veel mensen lijkt het daardoor op een malafide bedrijf. Dat zijn ze niet per se. De manier waarop ze handelen verdient misschien niet de schoonheidsprijs, maar illegaal is het niet.

Advies

Wil je zelf een inbreukmaker aanpakken? Maak het jezelf gemakkelijk en zorg voor een goede, juridisch correcte eerste brief. Dat bespaart geld en zorgt ervoor dat altijd eerst zelf actie kunt ondernemen zonder kosten te hoeven maken (waar een rechter mogelijk moeilijk over kan doen).
Controleer altijd of de foto’s embed zijn. In dat geval is er immers geen sprake van een inbreuk. Dat is meteen ook het advies voor mensen die een brief krijgen van een fotograaf, fotobureau, jurist of een bedrijf zoals Visual Rights Group.
Als je de auteursrechthebbende bent: zorg altijd dat je eerst bewijs verzamelt. Als het nodig is wel je tot in detail kunnen aantonen hoe de foto’s gebruikt werden.
Andersom geldt overigens ook dat als je op een inbreuk wordt aangesproken, je niet klakkeloos moet betalen. Kijk eerst wie jou aanspreekt en of in de brief vertelt wordt wat de schade eigenlijk precies is. Ga eventueel zelf op onderzoek uit naar wat deze auteursrechthebbende normaal gesproken aan vergoedingen vraagt.

Lees ook: Inbreuk op auteursrecht? Een stappenplan

Auteursrecht eerder bij De Rijdende Rechter

In 2014 kwam er ook al eens een kwestie rondom auteursrecht bij De Rijdende Rechter terecht. Toen was het nog mr. Frank Visser die uitspraak deed. Een fotograaf had meegedaan aan een fotowedstrijd voor Amsterdam Zuidoost. Kortgezegd zou de foto alleen gebruikt worden voor niet commerciële, promotionele doeleinden. De foto werd echter in een beeldbank opgenomen waarna de foto gebruikt werd in een commerciële stadsgids. De Rijdende Rechter gaf de fotograaf gelijk. De fotograaf had auteursrecht op zijn foto en er was nergens afgesproken dat de foto’s op deze manier in een beeldbank opgenomen hadden mogen worden. Het leverde een schending van het auteursrecht op en de inbreukmaker moest een schadevergoeding betalen.Lees artikelen over de Rijdende Rechter en auteursrecht:

• De Rijdende Rechter: Foto’s onterecht op stocksite
• Auteursrecht: Rijdende Rechter en de Fotoshoot

Auteursrechsmoesjes

Ook Jetty bleek, zoals veel inbreukmakers, weer koningin van de inbreuksmoesjes. Telt u even mee?
(1) Ze had geen kennis van het auteursrecht.
(2) De foto kwam niet van de site van Hollandse Hoogte, dus kon ze niet weten dat er auteursrecht op ruste
(3) Er stond geen naam van de fotograaf bij.
(4) “Het is een andere wereld”, waarbij ze aan wilde geven dat het bij haar om mensen ging en bij de makers kennelijk alleen om geld.
(5) Ze was te goeder trouw en maakte niet expres inbreuk op auteursrecht.
(6) Dutch Free Card gebruikte de foto ook.