Auteursrecht op eten? Mag je nog food foto’s maken?

Rust er op elk bord eten auteursrecht?

Nee. Op die kwak stamppot rust geen auteursrecht. Tenzij je er misschien een kerstboom van maakt, met de rookworst als kerstballen, of zoiets. De opmaak van het bord moet nog steeds enigszins creatief zijn. Een bord opgemaakt als een drievaksmaaltijd, zal dus niet snel genoeg zijn.

Op creatieve opmaak kan wel auteursrecht rusten.
Denk bijvoorbeeld aan de food foto’s van Ikea.

Of de gestylde foto’s van What Katie Ate

Maar ook op een foto met fastfood kan auteursrecht rusten, zoals deze die ik eens tegenkwam op NSMBL

Niet op het idee, maar op de uitvoering rust auteursrecht

Let op! Het gaat niet om het idee, maar om de uitvoering. Het idee kan nog zo simpel zijn, als jij het net op je eigen manier uitvoert, heb je een foto te pakken waar auteursrecht op rust. Dat geldt dus ook voor de opmaak van het bord. Welk voedsel er op ligt maakt niet uit. Hoe het op dat bord ligt wel.

Auteursrecht op de maaltijd én op de foto

Nou kan het ook zo zijn dat op de opmaak van het bord geen auteursrecht rust. Zoals de drievaksmaaltijd uit een ziekenhuis, het plateau vliegtuigvoedsel of het eten in het plastic bakje van je opwarmmaaltijd. Er is wellicht over de verpakking nagedacht, omdat die praktisch moet zijn en ook nog goed moet verkopen, maar er wordt niet over nagedacht of dat eitje in mijn tonijnsalade nu links of rechts in de bak terecht moet komen. Daar zit niets creatiefs achter. Daar rust meestal dus geen auteursrecht op.
Op de foto die je van zo’n maaltijd maakt, kan wel auteursrecht rusten. Op het moment dat je de foto maakt bepaal je tenslotte of het bestek ook op de foto komt of niet. Of de hele keuken op de foto staat of alleen de magnetron met de maaltijd erin. Of je iets bijzonders doet met het licht of met het perspectief etc. Een foto met auteursrecht van een maaltijd zonder auteursrecht. Geen probleem dus.

Maar dan, een maaltijd met auteursrecht én een foto met auteursrecht. Of het nu een burger is of een stapeltje pannenkoekjes, dat maakt niet uit. Het gaat erom of je er enigszins over hebt nagedacht hoe je het op het bord neer zou leggen. Het kapje van de burger er bovenop of er schuin tegenaan? Salade op hetzelfde bord of in een bakje ernaast. Garnituur dat niet zichtbaar mag zijn of waarvan nog een beetje extra nonchalant op het bord is gedrapeerd. Stapel je de pannenkoekjes op, leg je ze naast elkaar, leg je ze half over elkaar heen? De mooiste natuurlijk bovenop! De mislukkeling een beetje weggewerkt. Wat rode vruchtjes erbij misschien? Siroop eroverheen of in een flesje ernaast? Ga zo maar door. Genoeg keuzes te maken. Auteursrecht op de opmaak van de maaltijd dus.
Als je daar een foto van maakt, maak je weer een hoop keuzes. Waarschijnlijk rust er daardoor op jouw foto een auteursrecht. Maar het maken van de foto is ook een verveelvoudiging van de opmaak van het bord. Dus is er tegelijkertijd sprake van een inbreuk. Er zijn als het ware twee auteursrechten die met elkaar botsen.

Auteursrechtelijke keuze van de chef

Creatieve keuzes en scheppende menselijke arbeid. Dat doet een chef van een sterrenrestaurant nog meer dan andere koks. Het gaat niet allen om de smaak van het eten, maar juist ook om hoe het bord eruit ziet! Het is de bedoeling dat er auteursrecht op die opmaak rust, als het ware. Het is een keer bedacht en wordt honderden keren opnieuw uitgevoerd. Maar alleen door zijn personeel in de keuken. De werken komen het restaurant niet uit. Tenzij chef er een foto van zou (laten) maken en deze zou verspreiden. Als er auteursrecht op de opmaak van het bord rust, is de chef de enige die mag bepalen of het verveelvoudigd wordt. Hij maakt het zelf al openbaar door het aan vele mensen op te dienen. Maar mogen meer mensen het zien? Dat is eigenlijk alleen aan de bedenker van de opmaak. Die Duitsers zijn dus zo gek nog niet.

Foto’s zijn eerder creatief dan de opmaak van de borden

In de meeste gevallen zullen onze lunches echter te banaal en triviaal van opmaak voor onze neus gezet worden. Geen auteursrecht op die opmaak dus. Jammer, maar helaas. Voor koks die er echt een kunstwerkje van maken is het, zoals gezegd, natuurlijk anders.
Op foto’s rust overigens veel gemakkelijker auteursrecht. Nou moet deze ook niet te eenvoudig zijn, maar meestal worden er voldoende keuzes gemaakt in uitsnede, standpunt, licht, nabewerking etc. Een ander die jouw mooie instapram-food-foto gebruikt? Dat zal meestal niet mogen.

Niet alles is beschermd!

Let op: niet alles wordt door het auteursrecht beschermd.
Zo zijn stijlen en ideeën niet beschermd. Een ander mag dus in de stijl van een andere chef een bord opmaken of fotograferen in de stijl van een bekende food-fotograaf. Ideeën overnemen is ook geen probleem. Alleen de exacte uitwerking is beschermd. Auteursrecht op een recept dan misschien? Ook maar gedeeltelijk. Daarom vindt Coca-Cola het ook zo belangrijk om het recept geheim te houden.

Meer weten over online publiceren?