Auteursrecht: Fiets gestolen? Zie het als compliment!
Wie is er aansprakelijk voor de fiets die wordt gestolen? De dief natuurlijk. Een dief mag gestraft worden voor de diefstal. In de tussentijd ben jij wel (tijdelijk) je fiets kwijt. Dat de dief gestraft kan worden is nog niet voldoende. Je wil het liefst voorkomen dat je fiets verdwijnt, dus zet je hem op slot. Je wil de kans zo klein mogelijk maken dat je fiets verdwijnt. (Gratis tip van flip: Zet hem dan ook niet op een plek waar je fiets niet mag staan, want anders mag je hem tegen betaling op een volledig met openbaar vervoer onbereikbare locatie van de gemeente weer op komen halen).
Maar ach, je fiets was kennelijk zo mooi dat het waard was om hem te stelen. Dat is toch een compliment?
Blafbrieven
Een aantal bedrijven, waaronder beeldbanken als Getty Images en Masterfile, sturen blafbrieven of laten dat doen door andere bedrijven. De brieven zijn soms zo bijzonder opgesteld dat ze overkomen als een scam, waardoor veel mensen er niet op reageren. Gevorderde bedragen worden vaak bovendien slecht onderbouwd.
Nou word ik ook niet vrolijk van deze brieven en vind ik ook wel dat het heel vaak enigszins anders kan, maar veel mensen vinden dat er maar eerst gewaarschuwd zou moeten worden en dat er niet meteen schadevergoeding gevraagd mag worden.
LawStories in je mailbox?
Zet je fiets op slot
Laatst had ik een discussie op Twitter. Die blafbrieven waren onzin. Een waarschuwing moest genoeg zijn. Als je iets op internet vindt, mag je het gewoon gebruiken, tenzij het op slot stond. Wilde je niet dat het gestolen werd, dan moest je het maar niet online zetten.
Het is alsof hij zegt dat je je fiets maar op slot moet zetten, omdat het anders gejat mag worden.
Beschermen is wel handig
Maar ook fietsen met slot worden gejat. Een slot werkt alleen drempelverhogend. Zo werkt een goed slot ook nog beter dan het slot van 3 euro dat zo door te knippen valt. Twee sloten werken weer beter dan een. Een slot om je fiets aan iets anders mee vast te maken werkt ook weer beter dan alleen een slot door je wiel. Maar een slecht slot of het ontbreken van een slot, maakt nog niet dat je het mag jatten. Wist je dat de politie zelfs lokfietsen inzet? Dat zijn fietsen die er als elke andere fiets uitziet, maar die niet op slot staat. Om zo fietsendieven op te sporen. Worden gewoon veroordeeld voor diefstal hoor.
Dat het verstandig is om je werk zo goed mogelijk te beschermen, dat lijkt me logisch. Hoe beter je het beschermt, hoe kleiner de kans dat er überhaupt sprake is van een inbreuk.
Beschermen helpt helemaal niet
Het vervelende is dat watermerken worden weggeshopt of weggesneden, copyright notices worden genegeerd. Beschermen van de foto’s helpt dus niet tegen het jatten.
Hoe moeten makers hun werken dan nog tentoonstellen? Je moet je werk toch kunnen promoten? Maar als we de wereld omkeren en zeggen dat iedereen alles wat op internet staat maar mag gebruiken, tenzij blijkt dat het niet mag. Maar alle drempels, sloten en bescherming worden genegeerd. Als er eerst gewaarschuwd moet worden, dan kan er dus vrijuit gebruikt worden, tot de maker tijd en geld inzet om het weer te laten verwijderen. Door deze redenering kan iedereen risicoloos werk gebruiken. Waarom zou je dan überhaupt nog uitzoeken of je iets mag gebruiken of niet?
Niet op slot, dan alleen een waarschuwing
Als je werk publiceert zonder het voldoende te beschermen, dan zou het gewoon gebruikt mogen worden. Pas na een waarschuwing zou er schadevergoeding mogen volgen. Alsof je fiets gejat wordt, je hem zelf weer op weet te sporen en zegt:
“Hey man, die fiets is van mij. Mag ik hem alsjeblieft weer terug? Geen punt dat ik de afgelopen tijd met de bus moest en me dat €70,- heeft gekost. Maar hè, niet meer doen hè. Zijn wij weer vrienden. Volgende keer zal ik er een derde slot op zetten.”
Handhaven kost geld
Het kost een maker tijd en geld om een inbreuk op te sporen. Je kunt je werk nog zo goed hebben geprobeerd te beschermen, maar als het toch gejat wordt, kost je dat tijd en geld. Ook nu kunnen er copyright notices op websites staan, staat de naam van de maker onder een foto, staat er een watermerk in de foto, zitten de IPTC gegevens gewoon nog in de foto, het maakt allemaal niet uit. De foto’s worden toch gejat. Als je niet meteen om een schadevergoeding zou mogen vragen, zou dat betekenen dat iedereen alles gratis en risicoloos mag gebruiken, tot de maker erachter komt. Waarom zou je dan überhaupt nog uitzoeken of je iets mag gebruiken of niet? Waarom zou je je dan nog wat aantrekken van zo’n slot? Tegen de tijd dat de maker het heeft ontdekt is je blogpost al oud en heb je de afbeelding al niet meer nodig of je vervangt hem gewoon met de volgende beschermde foto van een andere fotograaf. Die moet tenslotte ook eerst aan de bel komen trekken.
Voordeel voor de dief
Het auteursrecht is toch van de maker? Net zoals een fiets van de eigenaar is? Moeten de consequenties van iets jatten dan niet gewoon voor de dief komen? Ze zeggen wel eens dat als je je werk wil beschermen, je het maar niet online moet zetten. Ja, dat is wel de beste remedie. Maar dat zou hetzelfde zijn als dat je niet op je fiets mag fietsen, omdat je hem dan in een openbare stalling moet zetten.
Het auteursrecht is een verbodsrecht
Het uitgangspunt is dat de maker het auteursrecht heeft. Dat is een verbodsrecht. Wie dus een werk van een ander wil gebruiken, zou ervan uit moeten gaan dat hij/zij het werk niet mag gebruiken. Pas als er sprake is van toestemming of er andere omstandigheden zijn waaruit blijkt dat het wél gebruikt mag worden, mag het werk daadwerkelijk gebruikt worden. Dus: je mag de fiets van een ander niet zomaar jatten, tenzij je de sleutels hebt gekregen of ergens anders uit blijkt dat je de fiets (tijdelijk) mag gebruiken. Bijvoorbeeld omdat je hem huurt.
Overigens kent het auteursrecht ook uitzonderingen waar vaak gebruik van gemaakt kan worden. Denk bijvoorbeeld aan het citaatrecht.
Wat mij betreft is dat een helder uitgangspunt. Een waar iedereen mee kan werken. Als er nu gewoon minder inbreuk op auteursrecht gemaakt zou worden, is het voor die vervelende clubs ook niet meer rendabel om er werk van te maken.
Waarschuwen helpt niet
Het vervelende is vooral dat er zelfs veel partijen zijn die na een waarschuwing het werk nog niet offline halen. Sterker nog: wij adviseren (potentiële) klanten om eerst zelf een inbreukmaker aan te schrijven. Pas als ze niet mee willen werken komen wij aan bod. En ja, dan lopen de bedragen op. Maar dan is er gewaarschuwd. Daar wordt alleen niet naar geluisterd. Dat waarschuwen helpt dus niet eens.
Wil je dus een vervelende brief voorkomen? Zorg dan dat je alleen materiaal gebruikt waarvan je weet dat het mag, dan is er niets aan de hand. Krijg je alsnog een brief, probeer dat te schikken.
“Ze zouden het ook als compliment kunnen zien”
Hoe vaak hoor je wel niet: “Zie het als compliment!” Tja, fijn compliment, dat een ander voordeel wil halen uit mijn werk, zonder mij daar enig voordeel voor terug te geven.
Ik zal eens je hele huis leeg komen roven omdat ik je spullen zo mooi vind. Dan zullen we eens zien hoe complimenteus je dat vindt en hoe erg je daar geen aangifte van gaat doen of de verzekering inschakelt om je schade vergoedt te zien.
Moet het auteursrecht veranderen?
Het auteursrecht veranderd regelmatig, met het auteurscontractenrecht uit 2014 als laatste wijziging. Misschien dat een soort fair use een hoop op zal lossen, al moeten we zorgen voor een duidelijke en zorgvuldige formulering. Het auteursrecht omdraaien lijkt me een slecht idee. Het auteursrecht is er nu juist om inkomens van makers te beschermen. Auteursrecht handhaven is nu al lastig. Hoe moet dat dan als het omgekeerd zou worden? De oplossing heb ik ook niet. Daar zouden we samen over na moeten denken.
Wil je meer weten over het huidige auteursrecht? Volg dan de Online Cursus Praktisch Auteursrecht
